Gia đình giữ gìn nếp xưa trong thời đại số

Giữ gìn nếp xưa không đồng nghĩa với sự bảo thủ, mà là sự khéo léo kết hợp truyền thống với hiện đại, làm giàu thêm bản sắc gia đình Việt. Ảnh minh họa

Những thách thức của gia đình hiện đại trong việc gìn giữ nếp xưa

Gia đình ngày nay không còn đơn thuần là tổ ấm gồm nhiều thế hệ sống chung dưới một mái nhà. Xu hướng gia đình hạt nhân (chỉ gồm bố mẹ và con cái) chiếm tỷ lệ ngày càng lớn, đặc biệt tại các đô thị. Với tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ thông tin, các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng đến tivi thông minh đã thay đổi cách các thành viên trong gia đình tương tác với nhau.

Thay vì những bữa cơm sum họp, trò chuyện rôm rả, nhiều gia đình rơi vào tình trạng “mỗi người một thiết bị”, cùng ăn nhưng không cùng nói, ở chung nhưng không thật sự kết nối. Trẻ nhỏ quen thuộc với YouTube hơn là lời ru của bà, còn cha mẹ lại bị cuốn vào công việc, mạng xã hội đến mức lơ là thời gian dành cho con cái.

Mạng xã hội và các nền tảng giải trí trực tuyến cũng tạo ra một thế giới ảo song song, đôi khi chiếm ưu thế hơn cả thế giới thực. Không ít người trẻ bị ảnh hưởng bởi lối sống đề cao cá nhân, tách rời khỏi giá trị gia đình truyền thống.

Việc gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống trong bối cảnh thời đại số đặt ra không ít thách thức cho mỗi gia đình:

Thứ nhất, khoảng cách thế hệ trở nên sâu sắc hơn. Trong quá khứ, sự khác biệt giữa ông bà và cháu chắt chủ yếu là do độ tuổi và kinh nghiệm sống. Ngày nay, khoảng cách ấy còn được kéo giãn bởi sự chênh lệch trong khả năng tiếp cận công nghệ, phong cách sống và cách tiếp cận thông tin. Người lớn tuổi thường khó theo kịp tốc độ thay đổi, dễ bị “lạc hậu” trong mắt con cháu, trong khi giới trẻ lại ít có thời gian và sự kiên nhẫn để lắng nghe và học hỏi từ người đi trước.

Thứ hai, vai trò của cha mẹ trong giáo dục con cái đang bị “san sẻ” cho Internet. Nhiều trẻ em dành phần lớn thời gian rảnh để xem nội dung trên mạng mà không có sự kiểm soát. Trong khi đó, nhiều phụ huynh lại thiếu kỹ năng số để theo dõi hoặc hướng dẫn con cái sử dụng công nghệ an toàn và có ích. Điều này khiến trẻ có thể dễ dàng bị ảnh hưởng bởi nội dung độc hại, dẫn đến những lệch lạc về nhận thức, cảm xúc và hành vi.

Thứ ba, giá trị truyền thống dễ bị xem nhẹ. Sự phát triển của xã hội tiêu dùng, chủ nghĩa cá nhân và cạnh tranh khốc liệt trong cuộc sống hiện đại khiến không ít người trẻ xem nhẹ những giá trị như lòng biết ơn, sự hy sinh, đạo hiếu hay lễ nghĩa trong ứng xử. Một số giá trị vốn là nền tảng của văn hóa Á Đông như trọng gia đình, gắn kết ba thế hệ, tôn trọng người già đang có nguy cơ bị mai một.

Giải pháp để giữ gìn nếp xưa trong gia đình hiện đại

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng thời đại số cũng mang lại cơ hội để các gia đình đổi mới phương thức giữ gìn và phát huy truyền thống. Điều quan trọng là các thành viên trong gia đình cần nhận thức rõ vai trò của mỗi người trong việc xây dựng một mái ấm hài hòa giữa truyền thống và hiện đại.

Trước hết, cha mẹ cần là tấm gương sống về văn hóa gia đình. Việc duy trì thói quen ăn cơm chung, cùng trò chuyện vào mỗi tối, chia sẻ công việc nhà và lắng nghe tâm tư của con cái là những điều tưởng nhỏ nhưng lại có ý nghĩa lớn. Truyền thống không nằm ở chính lối sống, cách ứng xử hàng ngày.

Thứ hai, gia đình cần tận dụng công nghệ một cách thông minh. Thay vì xem công nghệ là “kẻ thù” làm suy giảm tương tác gia đình, hãy dùng công nghệ để kết nối. Những nhóm chat gia đình, các cuộc gọi video với ông bà ở xa, chia sẻ ảnh kỷ niệm… đều là cách để các thế hệ gắn bó hơn. Đồng thời, cha mẹ cần học hỏi kỹ năng số để hướng dẫn con sử dụng mạng một cách an toàn.

Thứ ba, kết hợp truyền thống vào các hoạt động hàng ngày. Các gia đình có thể duy trì việc kể chuyện dân gian, dạy con những bài ca dao, tục ngữ, tổ chức các buổi nấu ăn món truyền thống, cùng đi chùa lễ Tết hay tham gia các hoạt động thiện nguyện. Đây là cách thiết thực để trẻ hiểu và tự hào về văn hóa dân tộc, từ đó hình thành nhân cách tốt.

Cuối cùng, giáo dục đạo đức cần được chú trọng song song với tri thức. Dù công nghệ phát triển đến đâu, nếu thiếu nền tảng đạo đức, lòng nhân ái và kỹ năng sống, con người vẫn dễ lạc lối. Gia đình vẫn là “trường học đầu tiên”, nơi gieo mầm những giá trị nhân văn cho mỗi cá nhân.

Giữ gìn nếp xưa không đồng nghĩa với sự bảo thủ, mà là sự khéo léo kết hợp truyền thống với hiện đại, làm giàu thêm bản sắc gia đình Việt. Gia đình hạnh phúc không chỉ là nơi có công nghệ tiện nghi, mà còn là nơi có tình thân, có truyền thống được nâng niu, gìn giữ qua từng thế hệ.

	Tôn vinh giá trị gia đình và bản sắc dân tộc
	Thế hệ trẻ gìn giữ và duy trì truyền thống văn hóa gia đình trong thời đại số

Vân Lê