Thúc đẩy hoạt động trợ giúp pháp lý

Trợ giúp pháp lý, tư vấn pháp luật cho hội viên Hội Phụ nữ tại huyện Ba Vì, Hà Nội. Ảnh Bạch Dương

Theo Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Cục PBGDPL&TGPL) Vũ Thị Hường, TGPL không chỉ là chính sách, pháp luật mang nhiều ý nghĩa chính trị, xã hội và nhân văn luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm mà còn là công cụ quan trọng bảo đảm công bằng, bình đẳng trước pháp luật cho những người yếu thế trong xã hội, góp phần phòng ngừa và giảm thiểu tranh chấp, vi phạm pháp luật.

Gần 30 năm qua, có hơn 2,3 triệu vụ việc TGPL đã được thực hiện cho người nghèo, người có công với cách mạng và các nhóm dễ bị tổn thương khác thông qua các hình thức như tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng. Riêng năm 2024, các Trung tâm TGPL thực hiện 60.046 vụ việc, trong đó thụ lý mới 40.003 vụ việc, chủ yếu là vụ việc TGPL tham gia tố tụng với 33.416 vụ - chiếm 83.53% số vụ việc thụ lý.

Tuy nhiên, qua quá trình triển khai, công tác TGPL đã bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập từ nguồn nhân lực đến các quy định và văn bản hướng dẫn thi hành. Do đó, cần có những giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy công tác TGPL phát triển theo tầm cao mới. Nhất là trong bối cảnh Đảng, Nhà nước chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy, bảo đảm hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, nhiều Nghị quyết quan trọng được ban hành.

Trong đó, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong Kỷ nguyên mới có xác định nhiệm vụ, giải pháp như: “Thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hệ thống dịch vụ pháp lý, hỗ trợ pháp lý, TGPL, để người dân và DN dễ tiếp cận pháp luật, quản trị rủi ro pháp lý; ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số đồng bộ trong phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý”; “Cung cấp miễn phí các nền tảng số, dịch vụ tư vấn pháp lý cho DN nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh…”.

Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Cục PBGDPL&TGPL đã tổ chức Tọa đàm "Hoàn thiện chính sách, pháp luật về trợ giúp pháp lý". Tại Tọa đàm, Giám đốc Trung tâm TGPL Nhà nước TP Hà Nội Nguyễn Tú Anh cho biết, trong bối cảnh của nền khoa học công nghệ hiện nay, có thể khẳng định, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan Nhà nước nói chung và trong hoạt động TGPL nói riêng, đã trở thành một đòi hỏi tất yếu, là mô hình được áp dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Bà Nguyễn Tú Anh đề xuất cần xây dựng hệ thống quản lý hồ sơ trực tuyến. Thông qua các hệ thống này, dữ liệu về người được TGPL cũng như tình trạng vụ việc và các tài liệu liên quan có thể được lưu trữ và truy xuất dễ dàng, giúp giảm thiểu thời gian và công sức so với việc lưu trữ bằng giấy. Đồng thời, xây dựng ứng dụng TGPL trên nền tảng điện thoại di động, nền tảng mạng xã hội và cổng dịch vụ công cho phép người dùng dễ dàng tiếp cận các dịch vụ pháp lý. Người dân có thể tra cứu thông tin pháp luật cơ bản, đăng ký yêu cầu TGPL, hoặc liên hệ với Trung tâm chỉ qua vài thao tác trên điện thoại.

Đặc biệt nên xây dựng hệ thống tư vấn pháp lý trực tuyến trên các nền tảng như: chatbot, email hoặc video call tạo điều kiện để người được TGPL có thể nhận được sự tư vấn pháp lý từ xa mà không cần phải đến trực tiếp trụ sở Trung tâm hoặc Chi nhánh. Nghiên cứu xây dựng, vận hành đường dây nóng TGPL trở thành tổng đài điện thoại thông minh, là nơi tiếp nhận và cung cấp thông tin pháp luật, giải đáp vướng mắc pháp luật đơn giản cho người dân…

Đại diện Sở Tư pháp các tỉnh, TP cũng đã tập trung góp ý vào một số nội dung: việc xây dựng mô hình TGPL ở địa phương, nhất là khi thực hiện sáp nhập tỉnh, sáp nhập xã và tổ chức thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động cho địa phương trong quản lý và thực hiện công tác TGPL; vai trò, trách nhiệm của trợ giúp viên pháp lý trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật ở địa phương…

Khẳng định hoạt động TGPL ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc lưu ý, cần tiếp tục nắm rõ nhu cầu của từng đối tượng để có những giải pháp phù hợp; đồng thời, thông qua thực tiễn hoạt động cần nhận diện mô hình hay, cách làm tốt để từ đó đưa ra đánh giá thực trạng, tiếp tục có giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ TGPL.

Đổi mới công tác phổ biến giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản lý ...

Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người yếu thế Thời gian qua, công tác trợ giúp pháp lý (TGPL) trên địa bàn TP Hà Nội được chính quyền các cấp từ TP đến cơ ...

Bạch Dương