Kỳ 2: Con đường từ Nghị quyết đến ý thức tuân thủ pháp luật

Nhiều vụ đại án đã được đưa ra xét xử. Ảnh: H.N

Giáo dục về đạo đức liêm chính chưa được thực hiện sâu sát

Thời gian gần đây cơ quan chức năng đã tập trung điều tra, xử lý nghiêm nhiều vụ án tham nhũng, tiêu cực đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn, xảy ra trong lĩnh vực y tế; quản lý, sử dụng đất đai; đấu thầu, đấu giá; chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp; tài chính ngân hàng…

Tuy vậy, nhìn từ thực tiễn và qua nghiên cứu chuyên môn, theo luật sư Hoàng Thị Dinh, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực nói riêng và các quy định pháp luật nói chung vẫn còn một số điểm cần tiếp tục hoàn thiện để đạt hiệu quả bền vững và toàn diện hơn.

Theo luật sư Hoàng Thị Dinh, việc phổ biến, giáo dục về phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian qua vẫn còn những hạn chế nhất định. Một số chương trình tuyên truyền vẫn mang tính hình thức, chưa thực sự đi vào chiều sâu, nên chưa tạo ra chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên, công chức và người dân.

Trong đó, giáo dục về đạo đức liêm chính, xây dựng lối sống tiết kiệm, không tham nhũng, vốn là nền tảng của phòng ngừa, đã được quan tâm nhưng thực tế lại chưa được thực hiện 1 cách sâu sát. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật liên quan đến công tác này ở một số lĩnh vực còn chưa hoàn chỉnh. Một số quy định còn chưa rõ ràng hoặc thiếu tính thống nhất, dẫn đến nhiều cách hiểu và vận dụng khác nhau trong thực tiễn.

“Đơn cử như các quy định về điều tra, xử lý tội phạm tham nhũng vẫn còn thiếu một số hướng dẫn cụ thể. Điều này đôi khi gây khó khăn cho các cơ quan chức năng trong quá trình xử lý vụ việc”, luật sư Hoàng Thị Dinh cho biết. Việc hoàn thiện pháp luật một cách đồng bộ, rõ ràng và khả thi là điều cần thiết để nâng cao hiệu lực, hiệu quả phòng ngừa và xử lý hành vi vi phạm.

Một trong những giải pháp phòng ngừa quan trọng là kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn. Từ khi Nghị định số 130/2020/NĐ-CP được ban hành, nhiều cơ quan, đơn vị đã nghiêm túc triển khai. Tuy nhiên, việc công khai kết quả kê khai còn hạn chế, và phần lớn vẫn phụ thuộc vào ý thức tự giác của người kê khai. Trong khi đó, các cơ quan chức năng chưa có đủ cơ chế kiểm soát nguồn gốc tài sản trong xã hội…

Từ những bất cập nêu trên, luật sư Hoàng Thị Dinh cho rằng, để giải quyết vấn đề này, vấn đề cốt lõi cần tiếp tục nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm củng cố nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và người dân trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Trong công tác xây dựng văn hóa tiết kiệm, liêm chính thì vai trò nêu gương của người đứng đầu và tập thể lãnh đạo các cấp có ý nghĩa then chốt.

Cùng với đó, cần phát huy hiệu quả giám sát của cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội và Nhân dân; sử dụng linh hoạt các kênh truyền thông để tăng cường công khai, minh bạch. Thông qua đó, từng cán bộ, đảng viên sẽ có ý thức tự soi, tự sửa, từng bước hình thành môi trường mà hành vi tham nhũng, tiêu cực không thể xảy ra, không còn “đất sống”.

Gắn kết tuyên truyền pháp luật và giám sát xã hội

Nghị quyết 66-NQ/TW đặt nền tảng rõ ràng cho việc đổi mới toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Trong đó, nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật được xác định là trọng tâm.

“Quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 66-NQ/TW nêu rõ: Gắn chặt giữa xây dựng và thi hành pháp luật; đề cao tinh thần phục vụ Nhân dân, hành động vì lợi ích chung; bảo đảm quyền của người dân và doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm; ưu tiên hiệu quả thi hành pháp luật để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, khoa học, công nghệ, chuyển đổi số…”, luật sư Hoàng Thị Dinh nói.

Nghị quyết cũng nhấn mạnh vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội trong giám sát thực thi pháp luật. Từ đó hướng đến việc xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, đưa thượng tôn pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử trong toàn xã hội.

Các giải pháp như đa dạng hóa hình thức truyền thông, ứng dụng công nghệ số, chú trọng thời lượng phát sóng nội dung pháp luật vào khung giờ phù hợp; tăng cường công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật; kiểm tra, rà soát hệ thống văn bản, lắng nghe, tháo gỡ khó khăn về pháp lý của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, địa phương; thường xuyên đánh giá hiệu quả của pháp luật sau ban hành, đầy mạnh ứng dụng công nghệ và xây dựng cơ chế kịp thời nhận diện, xử lý tổng thể, đồng bộ, tháo gỡ nhanh nhất những "điểm nghẽn" có nguyên nhân từ quy định của pháp luật... cũng được đề cập rõ trong nghị quyết.

“Thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao ý thức, siết chặt kỷ cương, tăng cường minh bạch sẽ là chìa khóa để pháp luật thực sự đi vào cuộc sống. Qua đó, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam vững mạnh, đúng tinh thần của Nghị quyết 66-NQ/TW”, luật sư Hoàng Thị Dinh nhấn mạnh.

(Còn nữa)

Kỳ 1: Để không còn những "vết sẹo" mang tên AIC, Việt Á Trong bối cảnh hiện nay, việc tổ chức triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ là yếu tố quyết định để chuyển hóa tinh ...

Minh Dương