Sát cánh cùng làng nghề vượt khó

Người tiêu dùng tham quan tại Chuyên đề các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, OCOP, công nghiệp nông thôn tiêu biểu ngành gốm sứ - sơn son thếp vàng năm 2025. Ảnh: Hoài Nam

Cầu nối giữa di sản và thị trường

Những sản phẩm gốm sứ tinh xảo, các món đồ sơn son thếp vàng mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc... vẫn được tạo nên mỗi ngày tại những làng nghề trăm tuổi ở Hà Nội. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp ấy là hàng loạt thách thức khiến các làng nghề truyền thống không khỏi chật vật trong hành trình hội nhập và phát triển. Nhận diện rõ điều đó, chính quyền Hà Nội đang hành động quyết liệt với nhiều giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm tiếp sức cho làng nghề vượt qua khó khăn, khẳng định vị thế trong thời đại mới.

Mới đây, tại “Điểm trưng bày, giới thiệu và quảng bá sản phẩm OCOP Thủ đô”, Sở Công Thương Hà Nội đã tổ chức Triển lãm chuyên đề sản phẩm thủ công mỹ nghệ, OCOP, công nghiệp nông thôn tiêu biểu ngành gốm sứ - sơn son thếp vàng năm 2025. Với hơn 320 mẫu sản phẩm được giới thiệu, triển lãm không chỉ phô diễn vẻ đẹp tinh tế, sáng tạo của các nghệ nhân mà còn là cơ hội kết nối cung - cầu, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Theo Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương, triển lãm là dịp để các DN, cơ sở sản xuất học hỏi, áp dụng những thiết kế mới vào sản xuất thực tiễn. Đây cũng là dịp để DN định hình hướng phát triển sản phẩm gắn với nhu cầu thị trường, từ đó tạo động lực thúc đẩy ngành thủ công mỹ nghệ phát triển bền vững. Sự kiện này đánh dấu bước mở đầu cho chuỗi triển lãm chuyên đề xuyên suốt năm 2025, một chiến lược bài bản để đưa sản phẩm làng nghề Thủ đô đến gần hơn với người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Hà Nội hiện là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng làng nghề và nghề truyền thống. Với khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, trong đó có 337 làng đã được công nhận chính thức, Hà Nội đang sở hữu tới 47/52 nghề truyền thống cấp quốc gia, con số chiếm gần 90% toàn quốc. Đây là nguồn tài nguyên văn hóa - kinh tế vô cùng quý giá. Tuy nhiên, mặt trái của “kho báu” này là sự hạn chế về năng lực sản xuất quy mô lớn, nhất là ở các nhóm sản phẩm thủ công kỹ thuật cao, quy trình phức tạp. Những thách thức như nhân lực kế cận thiếu hụt, cạnh tranh quốc tế gay gắt, thị hiếu tiêu dùng thay đổi chóng mặt dưới ảnh hưởng của công nghệ số đang khiến nhiều làng nghề loay hoay tìm đường đi mới.

“Các cơ sở sản xuất đang gặp khó trong việc đổi mới mẫu mã, nâng cao chất lượng để đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu. Đặc biệt, bài toán kế thừa đang ngày càng nan giải khi lớp trẻ rời làng đi học đại học, ít người quay lại với nghề cha ông” - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương thừa nhận.

Đổi mới tư duy từ chính nghệ nhân

Không chỉ là người gìn giữ tinh hoa nghề, các nghệ nhân cũng là những “người lính tiên phong” trong công cuộc đổi mới. Nghệ nhân Hà Thị Vinh, đại diện làng nghề gốm sứ Bát Tràng nhìn nhận: thủ công mỹ nghệ không chỉ là một nghề, mà còn là một phần của công nghiệp sáng tạo, nền tảng của công nghiệp văn hóa mà Hà Nội đang hướng tới. Bà Hà Thị Vinh nhấn mạnh: “Mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa, mà còn là câu chuyện, là bản sắc của một cộng đồng. Do đó, cần khai thác giá trị văn hóa trong sản phẩm, chứ không chỉ chú trọng hình thức hay công năng”.

Theo lãnh đạo Sở Công Thương Hà Nội, để phát triển làng nghề truyền thống một cách bền vững, TP cần một chiến lược dài hạn, đồng bộ từ nhân lực, công nghệ đến thị trường. Cụ thể: về nhân lực, cần có chính sách hỗ trợ nghệ nhân truyền nghề, đào tạo lớp trẻ và có cơ chế khuyến khích người trẻ trở lại với làng nghề. Đây là yếu tố then chốt để đảm bảo tính kế thừa và đổi mới sáng tạo. Về công nghệ, hỗ trợ các cơ sở sản xuất đầu tư máy móc hiện đại, cải tiến quy trình mà vẫn giữ hồn thủ công. Việc kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và công nghệ mới sẽ giúp tăng năng suất, chất lượng mà không làm mất đi bản sắc văn hóa.

Về thị trường, cần tiếp tục mở rộng hệ thống phân phối sản phẩm thông qua các hội chợ, triển lãm, đặc biệt là các kênh thương mại điện tử, truyền thông hiện đại. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong kinh doanh sản phẩm làng nghề là xu hướng không thể đảo ngược. Về chính sách, TP cần rà soát và hoàn thiện các chính sách về đất đai, tài chính, tín dụng, bảo hộ sở hữu trí tuệ để tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất và kinh doanh. Đồng thời, đẩy mạnh xây dựng thương hiệu cho từng làng nghề, từng nhóm sản phẩm đặc trưng.

Một hướng đi đầy tiềm năng đang được Hà Nội xúc tiến mạnh mẽ là phát triển du lịch làng nghề kết hợp trải nghiệm - văn hóa - sáng tạo. Các sản phẩm thủ công không chỉ dừng lại ở vai trò vật dụng hay quà tặng, mà còn là “đại sứ văn hóa”, là nội dung trong các tour du lịch khám phá bản sắc Hà Nội. Việc phát triển mô hình làng nghề gắn với không gian trải nghiệm, trưng bày và tương tác sẽ giúp nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho nghệ nhân và lan tỏa tình yêu văn hóa đến với du khách trong và ngoài nước.

Từ những triển lãm chuyên đề đến các chiến lược lâu dài, Hà Nội đang từng bước kiến tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của làng nghề truyền thống trong thời đại hội nhập. Khi văn hóa và sáng tạo trở thành trung tâm của kinh tế, thì làng nghề, với cội nguồn lịch sử và giá trị nghệ thuật chắc chắn sẽ là điểm tựa để Hà Nội vươn ra thế giới với bản sắc riêng, tự hào và bền vững.

	Mở nút thắt cho sản phẩm nông sản, sản phẩm OCOP
	Nâng tầm sản phẩm OCOP nông nghiệp và thực phẩm chế biến ở Hà Nội
	Gìn giữ bản sắc, tinh hoa làng nghề Hà Nội qua các sản phẩm OCOP

Nguyễn Đăng