Luật Thủ đô 2024: thúc đẩy phát triển văn hóa, thể thao và du lịch

Hồ Tây là biểu tượng văn hóa lịch sử của Thủ đô. Ảnh: Khánh Huy

Văn hoá là trụ cột định hình bản sắc Thủ đô

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý của Luật Thủ đô 2024 là Điều 21 – điều khoản riêng biệt quy định về việc phát triển văn hóa, thể thao và du lịch. Luật xác định: Hà Nội phải trở thành trung tâm hội tụ và kết nối văn hóa của cả nước, nơi lưu giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị đặc trưng của các sản phẩm đặc biệt. Đây không chỉ là khẳng định mà còn có thể hiện tầm nhìn dài hạn trong quá trình phát triển vững chắc.

Theo đó, luật yêu cầu tập trung nguồn lực bảo tồn các khu vực quan trọng như khu Ba Đình – trung tâm chính trị quốc gia; hồ Hoàn Kiếm và hồ Tây – biểu tượng văn hóa – lịch sử; cùng các di sản được UNESCO công nhận như Trung tâm Hoàng thành Thăng Long hay Văn Miếu – Quốc Tử Giám. Không gian văn hóa phố cổ, làng cổ, nghề làng cũng được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát triển.

Nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) Phó Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Toàn Thắng nhấn mạnh: “Luật Thủ đô 2024 đã đưa ra những quy định rất cần thiết, có ý nghĩa thời sự sâu sắc. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa – di sản là nền tảng để Hà Nội phát triển trong thời đại chuyển đổi số và công nghiệp hóa. Đây chính là những điểm nhấn không thể thay thế bản sắc của một Thủ đô văn minh, hiện đại”.

Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn, Luật Thủ đô 2024 còn mở ra những công cụ hỗ trợ chính sách dành cho những người đang góp phần lưu giữ truyền thống văn hóa. Cụ thể, Luật cho phép Hội đồng Nhân dân TP đưa ra các mức hỗ trợ vượt trội cho nhiều đối tượng, người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, các nghệ nhân và người thực hành di sản văn hóa phi vật thể, vận động viên và huấn luyện viên thể thao thành tích cao. Đặc biệt, những người bị tai nạn hoặc suy giảm sức khỏe trong quá trình làm việc sẽ được hỗ trợ học nghề để chuyển đổi công việc.

Trưởng khoa Văn hóa Nghệ thuật, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, tiến sĩ Hoàng Công Dụng chia sẻ: “Trước đây, nhiều nghệ nhân duy trì nghề chỉ bằng đam mê và tự lực. Luật mới đã tạo ra một động lực lớn, không chỉ về tinh thần mà còn về kinh tế, để họ có thể sống bằng nghề, từ đó sở hữu các giá trị truyền thống không được mai một. Đây là một bước đi nhân văn và thực tế.” Cùng với đó, Luật Thủ đô 2024 cũng quy định thưởng bổ sung cho các cá nhân đạt giải thưởng cao trong các kỳ thi khu vực và quốc tế – động thái khuyến khích tài năng văn hóa thể thao vươn tầm thế giới.

PPP huy động sức dân, khơi thông nguồn lực

Một điểm đột phá khác được các chuyên gia đánh giá cao là quy định về xây dựng Trung tâm Công nghiệp văn hóa tại những không gian mở như bãi sông Hồng, bãi nổi hoặc các khu vực có tiềm năng phát triển. Đây sẽ là nơi hội tụ sáng tạo, phát triển các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật, công nghiệp giải trí có giá trị kinh tế cao.

Luật trao quyền cho Hội đồng Nhân dân TP hà Nội được giao quyền quyết định trình tự thủ tục thành lập tổ chức hoạt động và các chính sách ưu đãi cho các trung tâm này, tạo điều kiện để hình thành các khu vực sáng tạo, biến Hà Nội trở thành thành viên tích cực trong mạng lưới “Thành phố sáng tạo” của UNESCO.

Luật cũng quy định về việc thành lập và phát triển thương mại và văn hóa dựa trên cơ sở các khu phố, làng nghề và điểm dân cư hiện hữu các khu này hoạt động theo nguyên tắc tự nguyện tự quản với hội đồng quản lý gồm đại diện chính quyền cơ sở, tổ chức chính trị xã hội, cơ sở sản xuất kinh doanh và cộng đồng dân cư.

Theo các chuyên gia, tiềm năng để hiện thực hóa mục tiêu này không hề nhỏ. Hà Nội có hơn 1.300 làng nghề, trong đó nhiều làng có truyền thống khách hàng trăm năm như gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, tranh Đông Hồ... Đây chính là những “mỏ vàng” để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nếu có quy mô hợp lý và chính sách đầu tư tư vấn.

Để thực hiện các mục tiêu lớn, nguồn lực tài chính là yếu tố then chốt. Luật Thủ đô 2024 đã mạnh mẽ cho phép áp dụng phương thức đối tác công tư (PPP) trong các dự án văn hóa, thể thao – tương thích như trong giáo dục hay y tế. Đây là bước đột phá huy động sức mạnh xã hội hóa, giảm nhẹ gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.

Nhà đầu tư tham gia vào các dự án PPP sẽ được hưởng ưu đãi về thuế, tiền thuê đất, khai thác tài sản công, cũng như có thể ký hợp đồng nhượng quyền quản lý trong thời gian nhất định.

“Áp dụng phương thức đối tác công tư trong các dự án văn hóa, thể thao là hết sức phù hợp. Trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế, việc khơi dậy nguồn lực từ xã hội hóa là một bước đi thiết thực và đúng đắn. Khi mở đường cho tư nhân tham gia phát triển văn hóa, thể thao, Nhà nước vẫn giữ vai trò kiểm soát, còn doanh nghiệp sẽ đảm bảo vai trò quản trị, vận hành. Đây là một mô hình quản lý hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển hiện nay” - Phó Giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Toàn Thắng nhận định.

Tiến sĩ Hoàng Công Dụng cũng đánh giá: “Việc phân chia vai trò giữa chủ thể quản lý Nhà nước và cộng đồng, doanh nghiệp là chìa khóa thành công. Khi doanh nghiệp được giao quyền, họ sẽ có động lực đầu tư, còn Nhà nước giữ vai trò giám sát, điều tiết. Nếu thực hiện đúng, hiệu quả sẽ rõ ràng”.

Hành lang pháp lý được thiết lập là tiền đề, nhưng sự thành công còn phụ thuộc vào sự quyết định của toàn bộ hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Việc phát triển các khu phát triển thương mại, văn hóa hóa theo mô hình tự nguyện, tự quản lý sự tham gia của chính quyền, tổ chức xã hội và Nhân dân là cách tiếp cận mới, mang tính bền vững.

Các chuyên gia cho rằng, với Luật Thủ đô 2024, Hà Nội đang có trong tay một “chiếc chìa khóa vàng”. Vấn đề còn lại là phát triển khai ra sao để biến tiềm năng thành hiện thực.

Có thể khẳng định, Luật Thủ đô 2024 đã tạo ra một giải pháp rõ ràng, cụ thể và mạnh mẽ để thúc đẩy sự phát triển văn hóa, thể thao và du lịch tại Hà Nội. Từ việc làm bảo tồn di sản, hỗ trợ nghệ nhân, thành lập Trung tâm Công nghiệp văn hóa đến thu hút đầu tư qua PPP, tất cả đều cho thấy sự thay đổi tư duy trong quản lý, điều hành và phát triển.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa những khát khao lớn, Hà Nội cần sự chung tay của nhiều chủ thể: từ chính quyền các cấp, doanh nghiệp, cộng đồng đến từng người dân. Chỉ khi mọi lực lượng cùng hành động thì “Hà Nội - trái tim của cả nước” mới thực sự là trung tâm văn hóa – sáng tạo – hội nhập của quốc gia trong thời kỳ mới.

	Khung chính sách toàn diện thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo
	Khơi dậy tiềm năng từ làng nghề truyền thống
	Kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong phát triển nông nghiệp đô thị ứng dụng công nghệ cao

Đăng Quý