Khung chính sách toàn diện thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo

PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Thu Nhung

Doanh nghiệp đổi mới góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội

Ngày 15/4, tại Đại học Bách khoa Hà Nội, Đảng ủy Khối các trường Đại học, Cao đẳng Hà Nội phối hợp với Đại học Bách Khoa Hà Nội, Ban Quản lý các khu công nghệ cao và khu công nghiệp thành phố Hà Nội tổ chức hội thảo khoa học "Giải pháp thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng góp phần phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô và đất nước".

Tham luận tại hội thảo về cụ thể hóa chính sách phát triển DN khởi nghiệp sáng tạo (KNST) theo tinh thần Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cho biết, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, các DN KNST (startups) đóng vai trò quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước.

Các DN này giúp tạo ra sự đổi mới và đột phá, các startups thường mang đến những ý tưởng mới, sáng tạo và đột phá, giúp thay đổi cách thức hoạt động của các ngành công nghiệp truyền thống. Họ thúc đẩy sự đổi mới công nghệ, tạo ra những sản phẩm và dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Cùng với đó, các startups tạo ra việc làm mới, đặc biệt là cho lực lượng lao động trẻ, có trình độ cao. Họ đóng góp vào tăng trưởng GDP thông qua việc tạo ra giá trị gia tăng và xuất khẩu sản phẩm, dịch vụ. Họ thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, góp phần tăng cường nguồn lực tài chính cho nền kinh tế.

Các DN KNST còn nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên thị trường quốc tế bằng cách tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Họ góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia, khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới. Đồng thời, giải quyết các vấn đề xã hội như bảo vệ môi trường, giáo dục, y tế, và phát triển nông nghiệp bền vững. Họ sử dụng công nghệ và mô hình kinh doanh sáng tạo để tạo ra những giải pháp hiệu quả và bền vững. Các startups tạo ra một môi trường làm việc năng động, sáng tạo và truyền cảm hứng cho các thế hệ trẻ. Họ góp phần xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh mẽ, thu hút nhân tài và vốn đầu tư.

Nhận thức được vai trò quan trọng của startups đối với sự phát triển của quốc gia, từ năm 2016 đến nay, Đảng, Quốc Hội, Chính phủ, thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chủ trương chính sách để phát triển các DN KNST. Trong mỗi giai đoạn các chính sách của Nhà nước đã tạo những động lực nhất định đối với việc phát triển các DN KNST. Tuy nhiên, sự phát triển của các DN sáng tạo ở Việt Nam trong giai đoạn vừa qua còn khiêm tốn cả về số lượng và chất lượng.

Khung pháp lý đầy đủ và đồng bộ cho các DN đổi mới sáng tạo

PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn cho biết, từ năm 2024 đến nay, Việt Nam đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo nói chung và KNST nói riêng. Trong đó, Luật Thủ đô 2024, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị là những văn bản đặc biệt quan trọng thể hiện sự quan tâm và định hướng rõ ràng cho việc phát triển KNST, đặc biệt là tại Thủ đô Hà Nội.

Trong đó, Luật Thủ đô 2024 đã mở ra những chính sách ưu đãi cho những DN KNST trong những lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của Hà Nội. Cụ thể, DN KNST trong các lĩnh vực trọng điểm về khoa học và công nghệ của Thủ đô hoạt động trên địa bàn TP được hỗ trợ chi phí ươm tạo, bao gồm chi phí tổ chức hoạt động tuyển chọn dự án, chi phí thuê chuyên gia, nhân công lao động trực tiếp, dịch vụ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, chi phí sử dụng cơ sở kỹ thuật, cơ sở ươm tạo, khu làm việc chung. (Khoản 5 Điều 23 Luật Thủ đô).

Thành phố Hà Nội được thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm có sử dụng ngân sách Nhà nước để đầu tư vốn vào các DN công nghệ cao, DN khoa học và công nghệ, DN KNST trong các lĩnh vực trọng điểm về khoa học và công nghệ của Thủ đô nhằm hỗ trợ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm khoa học, công nghệ. (Khoản 1 Điều 36 Luật Thủ đô).

Quỹ đầu tư mạo hiểm được bố trí vốn điều lệ từ ngân sách thành phố, được nhận tài trợ, huy động các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Việc quản lý, sử dụng các nguồn vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm được thực hiện theo nguyên tắc thị trường, chấp nhận khả năng rủi ro, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí vốn. (Khoản 1 Điều 36 Luật Thủ đô). Dự kiến cuối 2025, Quỹ đầu tư mạo hiểm của thành phố Hà Nội sẽ được thành lập, đây sẽ là Quỹ đầu tư mạo hiểm có sử dụng ngân sách Nhà nước đầu tiên ở Việt Nam. Điều này thể hiện sự tập trung vào việc biến Hà Nội thành một trung tâm KNST hàng đầu của cả nước.

Cùng với đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đặt ra những định hướng quan trọng, trong đó có chính sách hỗ trợ KNST. Nghị quyết này nhấn mạnh việc cần thiết phải tạo ra một môi trường thuận lợi để thúc đẩy hoạt động KNST, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ số.

Trong đó, về thể chế, Nghị quyết yêu cầu khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế, xóa bỏ mọi rào cản đang cản trở sự phát triển của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Điều này bao gồm việc xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ đặc thù cho DN KNST, tạo điều kiện thuận lợi về pháp lý, thủ tục hành chính. Về đầu tư, Nghị quyết nhấn mạnh việc tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Điều này bao gồm việc đầu tư vào các trung tâm KNST, vườn ươm DN, cơ sở nghiên cứu và phát triển.

Về phát triển nhân lực, Nghị quyết chú trọng phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Điều này bao gồm việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các DN KNST, hỗ trợ kết nối với các chuyên gia, nhà khoa học. Về thúc đẩy chuyển đổi số trong DN, Nghị quyết đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các DN.

Điều này tạo ra cơ hội cho các DN KNST phát triển các giải pháp công nghệ số, đáp ứng nhu cầu thị trường. Nghị quyết còn khuyến khích tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giúp các DN KNST tiếp cận với các nguồn lực, công nghệ và thị trường quốc tế.

Để các chính sách hỗ trợ KNST thực sự đi vào cuộc sống, tạo động lực mạnh mẽ cho việc phát triển các DN KNST nói riêng cũng như hệ sinh thái KNST ở Việt Nam nói chung, PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, cần có những chính sách hỗ trợ phù hợp cho mỗi giai đoạn hình thành và phát triển của DN KNST, bao gồm: tuyển chọn dự án, giai đoạn tiền ươm tạo, giai đoạn ươm tạo, giai đoạn tăng tốc; tạo cơ chế thông thoáng về thủ tục và tài chính đối với các hoạt động KNST.

Áp dụng tối đa tinh thần khoán chi trong Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, Luật Thủ đô 2024; cần có những chính sách toàn diện để phát triển đồng bộ các thành phần của hệ sinh thái KNST, bao gồm: quỹ đầu tư, tổ chức tài chính, nhà đầu tư thiên thần; tổ chức trung gian hỗ trợ KNST, cơ sở ươm tạo, tổ chức tăng tốc, không gian làm việc chung; dịch vụ tư vấn, hỗ trợ pháp lý; mạng lưới chuyên gia, cố vấn…

	Luật Thủ đô 2024: đột phá thể chế để huy động nguồn lực tài chính cho phát triển Thủ đô
	Khung pháp lý vượt trội và linh hoạt cho Hà Nội