Gợi ý bài làm môn ngữ văn thi vào lớp 10 TP Hồ Chí Minh

Câu

Ý

Nội dung

Phần I. Đọc hiểu văn bản văn học và viết đoạn văn nghị luận văn học

1

a)

Những động từ diễn tả hành động của con khi nằm trong chiếc nôi êm là: "lật", "trườn", "cười", "réo".

b)

Hai dòng thơ: "Con nằm giữa cha và mẹ/Cuộc đời nằm giữa yêu thương" đã tái hiện khung cảnh đầm ấm của gia đình, nơi người con được sinh trưởng trong tình yêu thương và có sự đồng hành kề cận của cha mẹ.

c)

Lời dẫn trực tiếp: Chữ ít mà nghĩa rất nhiều, không phải nghĩa nữa, đó là hồn, tâm hồn, cái không thể đo bằng đơn vị chữ nghĩa.

Chuyển thành lời dẫn gián tiếp: Nhà thơ Chế Lan Viên đã nhận xét về thơ của Tế Hanh rằng chữ ít mà nghĩa rất nhiều, không phải nghĩa nữa, đó là hồn, tâm hồn, cái không thể đo bằng đơn vị chữ nghĩa.

d)

Vai trò của tình yêu thương trên hành trình trưởng thành của mỗi người:

- Biết thấu hiểu và cảm thông cho những người xung quanh;

- Biết trân trọng những xúc cảm chân thành của chính mình và người khác;

- Sống nhân ái, bao dung, vị tha.

2

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích nội dung chủ đề và một số nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ "Con nằm" (Tế Hanh).

Bài làm đảm bảo yêu cầu về hình thức của đoạn văn, dung lượng trong khoảng 200 chữ và các yêu cầu trong việc sử dụng tiếng Việt.

Câu mở đoạn: Bài thơ "Con nằm" của Tế Hanh là một thi phẩm nói về tình cảm gia đình thiêng liêng.

Gợi ý phần thân đoạn:

- Bài thơ thể hiện chủ đề về tình yêu thương của cha mẹ dành cho con cái và hấp dẫn người đọc bởi hình thức thơ tự do, nghệ thuật sử dụng từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi…

- Nội dung chủ đề: Người con là trung tâm trong vòng tay yêu thương của cha mẹ.

• Hình ảnh đứa con nằm giữa cha mẹ trên chiếc giường nhỏ không chỉ là hình ảnh thật mà con thể hiện đứa trẻ đó được bao bọc, nâng đỡ và che chở bởi tình yêu thương.
• Tình yêu thương của cha mẹ được thể hiện qua sự quan sát kĩ từng hành động của con (cha mẹ nhìn con lật, con trườn, con cười, con réo; con nằm giữa cha và mẹ, con nằm vui với cái nhìn yêu).
• Những hình ảnh ẩn dụ làn sóng giữa hai bờ biển bắc, cánh chim bay giữa hai bờ trời xanh, mặt lá giữa hai bờ cây thắm, nụ hoa giữa hai bờ hương lành: nhấn mạnh đứa con luôn là quan trọng nhất đối với cha mẹ và nhận được vô vàn điều tốt đẹp.

- Đặc sắc nghệ thuật: Hình thức thơ tự do với cách ngắt dòng độc đáo; nghệ thuật sử dụng từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi.

• Các câu thơ ngắn, được ngắt dòng linh hoạt, tạo nhịp điệu cho bài thơ, gợi liên tưởng tới những bước đi chập chững của đứa con.
• Các động từ lật, trườn, cười, réo: thể hiện sự hồn nhiên của trẻ thơ và sự quan sát, dõi theo của cha mẹ trong từng giai đoạn lớn lên của con.

• Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, sống động và so sánh "cái nhìn yêu, lời nói khẽ như tiếng ngân giữa hai bờ lặng lẽ": những hình ảnh ẩn dụ không chỉ giàu tính biểu cảm mà còn tượng trưng cho sự nâng đỡ, đồng hành với con của cha mẹ.

Câu kết đoạn: Từ những nét đặc sắc về nghệ thuật, bài thơ đã ca ngợi tình yêu sâu sắc mà cha mẹ dành cho con - cái nôi nuôi dưỡng trẻ thơ trên hành trình trưởng thành.

Phần II. Đọc hiểu văn bản nghị luận và viết bài văn nghị luận xã hội

1

Hãy phân tích tác dụng của lí lẽ và bằng chứng đối với luận điểm trong đoạn đầu của văn bản trên.

Câu văn chứa luận điểm trong đoạn đầu của văn bản trên: "Nhận biết và phân biệt bên trong với bề ngoài, bản sắc và màu sắc, sự thật và ngụy tạo là kĩ năng thiết yếu trong một xã hội thông tin cuộn cuộn như ta đang sống.".

Xác định lí lẽ: Sự ngây thơ và nông nổi có thể khiến ta có thể trở thành người lan truyền thông tin sai lệch.

Các bằng chứng có trong văn bản:

• Phán xét và ném đá một người qua những thông tin chưa xác thực.

• Không phân biệt được thông tin thật - giả mà đã lan truyền và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Tác dụng:

• Lí lẽ và bằng chứng đã khẳng định của quan điểm người viết và làm sáng tỏ luận điểm được nêu trong đoạn văn.
• Tạo mạch lập luận chặt chẽ, tăng sức thuyết phục cho đoạn văn.

• Từ các bằng chứng, người viết đã làm rõ vai trò của việc kiểm soát thông tin trên mạng internet.

2

Văn bản trên đã gợi ra vấn đề: việc "biết đọc" - biết nhận ra những giá trị tốt đẹp (sự thật, tình yêu thương, điều ngay lẽ phải,...) đang bị che lấp - là một biểu hiện của sự trưởng thành.

Em hãy viết bài văn nghị luận xã hội bàn về vấn đề trên.

Bài làm đảm bảo yêu cầu về hình thức của bài văn, dung lượng không giới hạn.

Mở bài: Dẫn dắt và nêu vấn đề nghị luận.

Gợi ý triển khai phần thân bài:

1. Giải thích:

- Theo đề bài, việc "biết đọc" được giải thích là biết nhận ra những giá trị tốt đẹp (sự thật, tình yêu thương, điều ngay lẽ phải,...) đang bị che lấp.

→ "Biết đọc": Hiểu rõ, tìm ra được sự thật, nhìn nhận những giá trị tốt đẹp bị khuất lấp trong cuộc sống.

- "Trưởng thành": Hành trình để mỗi người trở nên lớn mạnh, vững vàng, hoàn thiện về mọi mặt, khởi đầu từ chính sự yêu thương và những nhận thức đúng đắn về các giá trị trong cuộc sống.

→ Việc "biết đọc" có ý nghĩa quan trọng giúp mỗi người có thể đánh giá thông tin một cách sáng suốt, nhận ra đâu là giá trị chân thật.

2. Thực trạng và nguyên nhân:

- Trong thực tế cuộc sống, đôi khi sự thật bị bóp méo, những điều tốt đẹp bị che lấp bởi định kiến, dư luận,...; con người có xu hướng liên tục tìm kiếm thông tin mới, và đưa ra kết luận, phán xét nhanh chóng,..

- Nguyên nhân: Sự bùng nổ của thông tin, sự phát triển ồ ạt của các nền tảng mạng xã hội khiến cho thông tin được lan truyền một cách nhanh chóng, dễ dàng mà không có sự kiểm soát chặt chẽ; thói quen trò chuyện, bàn tán về những thông tin nổi cộm trong xã hội,...

3. Bàn luận về ý nghĩa của việc "biết đọc"

- Nuôi dưỡng sự đồng cảm, giúp trân trọng những giá trị tốt đẹp và xây dựng mối quan hệ sâu sắc với mọi người xung quanh.

- Nhận ra được những xúc cảm của bản thân để học cách yêu thương chính mình.

- Xác lập quan điểm và chính kiến rõ ràng, tránh bị lung lay bởi những tác động bên ngoài, từ đó, mỗi cá nhân có thể tự mình phân tích, đánh giá, bảo vệ những điều đúng đắn.

- Có nhận thức đúng đắn và tình yêu thương chân thành, con người sẽ hướng tới xây dựng một xã hội công bằng, minh bạch và nhân văn.

(Thí sinh lựa chọn bằng chứng phù hợp để hỗ trợ lập luận)

4. Giải pháp

- Luôn tra cứu, tìm tòi các nguồn thông tin đa chiều để mở rộng hiểu biết.

- Rèn luyện tư duy phản biện, lòng thấu cảm.

- Lựa chọn đầu sách và nguồn sách, báo, tài liệu uy tín.

- …

5. Liên hệ mở rộng

- Vẫn còn những bạn trẻ thiếu sự đam mê trong việc nâng cao nhận thức, trau dồi kiến thức; việc sống nhanh, sống vội, chỉ nhìn bề mặt hiện tượng mà không lắng nghe, quan sát, theo dõi sự việc, con người một cách cẩn trọng, gây nên những tổn thương, hiểu lầm trong cuộc sống.

Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.