Chất tạo ngọt có thể là “thủ phạm” gây dậy thì sớm ở trẻ

Chất tạo ngọt phổ biến trong đồ uống có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ em. Ảnh minh họa

Nghiên cứu do nhóm chuyên gia tại Đại học Y Đài Bắc (Taipei Medical University) thực hiện và được trình bày tại Hội nghị thường niên ENDO 2025 của Hiệp hội Nội tiết Mỹ (The Endocrine Society) tại San Francisco vào tháng 7 vừa qua. Đây là một trong những nghiên cứu đầu tiên phân tích mối liên hệ giữa tiêu thụ chất tạo ngọt, yếu tố di truyền và hiện tượng dậy thì sớm Trung ương (central precocious puberty – CPP) ở trẻ em.

Nghiên cứu thu thập dữ liệu từ 1.407 trẻ vị thành niên, trong đó có 481 trường hợp được chẩn đoán mắc dậy thì sớm Trung ương – một tình trạng trẻ bắt đầu dậy thì sớm hơn bình thường (trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai). Nhóm nghiên cứu đánh giá lượng chất tạo ngọt mà trẻ tiêu thụ thông qua bảng câu hỏi dinh dưỡng đã được xác thực và phân tích mẫu nước tiểu.

Đặc biệt, nghiên cứu còn tích hợp phân tích gen bằng cách sử dụng điểm nguy cơ đa gene (polygenic risk score) từ 19 gene liên quan đến dậy thì sớm, cho phép phân biệt rõ hơn ảnh hưởng của chế độ ăn so với yếu tố bẩm sinh.

Kết quả cho thấy các chất tạo ngọt nhân tạo phổ biến như aspartame, sucralose, glycyrrhizin (chiết xuất từ cam thảo) và đường bổ sung có liên quan đáng kể đến nguy cơ dậy thì sớm, đặc biệt ở trẻ mang gen nhạy cảm. Nguy cơ này tăng lên tỷ lệ thuận với lượng tiêu thụ hàng ngày của các chất nói trên.

Một phát hiện đáng chú ý là sự khác biệt giới tính trong phản ứng với các chất tạo ngọt. Ở bé trai, tiêu thụ sucralose có liên quan mạnh mẽ tới nguy cơ dậy thì sớm Trung ương. Trong khi đó, ở bé gái, sucralose, glycyrrhizin và đường bổ sung đều là những yếu tố nguy cơ cao.

TS. Hsiao-Yuan Chen, tác giả chính của nghiên cứu, nhận định: “Chúng tôi phát hiện mối tương quan rõ rệt giữa thói quen tiêu thụ chất tạo ngọt và thời điểm khởi phát dậy thì sớm ở trẻ. Điều này đặc biệt đáng lo ngại khi trẻ ngày càng tiếp xúc sớm với đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn”.

Dậy thì sớm Trung ương không chỉ gây ảnh hưởng về tâm lý, mà còn có thể dẫn tới một loạt hậu quả y tế lâu dài như chiều cao trưởng thành thấp hơn, rối loạn nội tiết, nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa (như tiểu đường, béo phì), cũng như các rối loạn sinh sản sau này.

Trước đó, nhiều nghiên cứu trên động vật và mô hình sinh học đã chỉ ra rằng một số chất tạo ngọt có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột và làm thay đổi hoạt động của các gene liên quan đến nội tiết. Các chất như acesulfame potassium (Ace-K) thậm chí còn bị nghi ngờ có thể kích thích tiết hormone sinh dục sớm thông qua cơ chế thần kinh-hormone phức tạp.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng khuyến cáo rằng chất tạo ngọt không phải là yếu tố dinh dưỡng thiết yếu và không nên được sử dụng thường xuyên, đặc biệt là ở trẻ em. TS. Francesco Branca, Giám đốc Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm của WHO, nhấn mạnh: “Mọi người nên giảm hoàn toàn đồ ngọt trong chế độ ăn uống, ngay từ khi còn nhỏ, để cải thiện sức khỏe lâu dài”.

Các chuyên gia khuyến nghị phụ huynh nên:

- Ưu tiên thực phẩm tự nhiên: tăng cường trái cây, rau củ tươi thay vì các loại thực phẩm chế biến sẵn có chất tạo ngọt.

- Tránh nước ngọt, trà sữa, nước trái cây đóng hộp: thay thế bằng nước lọc, sữa tươi không đường.

- Hạn chế bánh kẹo, sữa chua có đường, nước sốt công nghiệp: đây đều là nguồn đường bổ sung và chất tạo ngọt tiềm ẩn.

- Giáo dục trẻ về dinh dưỡng lành mạnh: thói quen ăn uống lành mạnh nên được hình thành sớm thông qua giáo dục và làm gương từ cha mẹ.

	Trẻ em gái uống sữa đậu nành có tốt không?
	Mối nguy tiềm ẩn cho sức khỏe từ việc ăn nhiều đường
	Thừa cân, béo phì ở trẻ em: nguyên nhân, hậu quả và giải pháp