Quy định về nghĩa vụ nhà ở xã hội khi phát triển nhà ở thương mại cần thay đổi?

Nhiều cử tri kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu trình Chính phủ xem xét, chấp thuận theo hướng bố trí nhà ở xã hội tập trung để thay thế việc thực hiện bố trí quỹ đất nhà ở xã hội tại các dự án đấu giá quyền sử dụng đất để phục vụ xây dựng nhà ở thương mại.

Bộ Xây dựng cho biết, Chính phủ đã giao Bộ chủ trì nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở năm 2014, trong đó có nội dung về quỹ đất phát triển nhà ở xã hội, nhằm xử lý bất cập liên quan đến quỹ đất 20% phát triển nhà ở xã hội tại các dự án nhà ở thương mại… Dự kiến trình Quốc hội khóa XV cho ý kiến vào kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023) và thông qua tại kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).

Trong khoản 4 Điều 1 Nghị định số 49/2021/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội thì: Chính phủ đã sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 5 Nghị định số 100 về quy mô dự án phải dành quỹ đất 20% tại các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị, theo hướng giảm quy mô sử dụng đất của dự án, dành quỹ đất 20% này để phát triển nhà ở xã hội (từ 2ha trở lên tại các đô thị loại đặc biệt và loại I).

Cùng với đó, nhằm tháo gỡ một số vướng mắc, bất cập trong thực tế về quy hoạch khi bố trí quỹ đất 20% phát triển nhà ở xã hội ở các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị, khoản 4 Điều 1 Nghị định số 49/2021/NĐ-CP ngày 01/4/2021 của Chính phủ còn nêu rõ: "Trường hợp thuộc diện phải bố trí quỹ đất 20% để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định, nhưng do có sự thay đổi quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết của địa phương, dẫn đến việc bố trí quỹ đất 20% không còn phù hợp, thì UBND cấp tỉnh phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, chấp thuận".

Mới đây, tại hội thảo góp ý Luật Nhà ở sửa đổi do Bộ Xây dựng tổ chức, đại diện lãnh đạo nhiều tập đoàn bất động sản cũng cho rằng, quy định về nghĩa vụ nhà ở xã hội khi phát triển nhà ở thương mại cần thay đổi. DN có thể tách nghĩa vụ xây dựng nhà ở xã hội thành một dự án độc lập, không nhất thiết phải xây dựng chung với nhà ở thương mại.

Đại diện Tập đoàn Hưng Thịnh đề xuất phương án xây dựng “tín chỉ xây dựng nhà ở xã hội”. Tức là, một DN thực hiện xong dự án nhà ở xã hội sẽ được quy thành các đơn vị tín chỉ tương ứng với quy mô dự án. Khi DN này muốn thực hiện dự án nhà ở thương mại, họ dùng chính các tín chỉ trên để đổi với quy định dành 20% quỹ đất nhà ở thương mại cho nhà ở xã hội. Tùy theo quy mô dự án, cơ quan chức năng sẽ xác định xem số lượng tín chỉ mà DN có đã tương đương hay chỉ bằng một phần nghĩa vụ bắt buộc. Không chỉ vậy, các tín chỉ này còn có thể được các DN trao đổi, mua bán trên thị trường như một loại giấy tờ có giá và nộp thuế thu nhập DN theo quy định. "Giấy tờ có giá" là một loại chứng chỉ mà trị giá được đổi thành tiền và được phép giao dịch.