Quy định vùng phát thải thấp: giải pháp để bảo vệ môi trường Thủ đô

Hình ảnh khu vực ngã tư đường Phạm Hùng – Dương Đình Nghệ - Mễ Trì. Ảnh: N.M.

Quản lý và bảo vệ môi trường theo nguyên tắc phát triển bền vững

Chia sẻ về thực hiện Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND TP Hà Nội khóa XVI quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn TP Hà Nội theo quy định của Luật Thủ đô 2024, ThS. Phạm Đình Dũng, Giảng viên chính khoa Nhà nước - Pháp luật, Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong TP Hà Nội cho biết, việc xây dựng và ban hành Nghị quyết quy định thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn Hà Nội chính là sự cụ thể hóa và hướng tới thực hiện khoản 1 Điều 28 Luật Thủ Đô 2024 về Bảo vệ môi trường.

Đó là quản lý và bảo vệ môi trường Thủ đô được thực hiện theo nguyên tắc phát triển bền vững, phát triển kinh tế tuần hoàn và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu gắn với việc duy trì các yếu tố tự nhiên, đa dạng sinh học, văn hóa, lịch sử của Thủ đô; bảo đảm tỷ lệ không gian xanh theo quy hoạch.

Trên cơ sở đó, Nghị quyết số 47/NQ-HĐND đã xác định phạm vi điều chỉnh là quy định về tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; phạm vi vùng phát thải thấp và các biện pháp được áp dụng trong vùng theo lộ trình phù hợp trên địa bàn TP Hà Nội để áp dụng với đối tượng là tổ chức, cá nhân sử dụng phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu thông trong vùng phát thải thấp… .

Vậy nên, khi Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2025 sẽ không chỉ là Nghị quyết đầu tiên của riêng Hà Nội mà còn là Nghị quyết đầu tiên của cả nước đã xây dựng được các tiêu chí, điều kiện, trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; phạm vi vùng phát thải thấp; lộ trình thực hiện và các biện pháp dự kiến áp dụng. Đây là những nội dung rất quan trọng, hàm chứa yếu tố chuyên môn, chuyên ngành phức tạp, tác động lớn tới đời sống kinh tế - xã hội của DN, tổ chức và người dân.

Với lộ trình thực hiện được xác định: từ năm 2025 đến năm 2030 thí điểm lập vùng phát thải thấp ở một số khu vực trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Ba Đình; khuyến khích các địa phương khác lập vùng phát thải thấp; từ năm 2031 trở đi, các khu vực trên địa bàn TP có một trong các tiêu chí quy định tại Điều 4 Nghị quyết này phải thực hiện vùng phát thải thấp thì kết quả thực hiện thành công Nghị quyết số 47/NQ-HĐND trên địa bàn TP Hà Nội hoàn toàn có thể nhân rộng ra các đô thị có mật độ dân cư đông và số lượng phương tiện cá nhân cao, từ đó tạo bước chuyển lớn trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ các loại hình phương tiện giao thông cơ giới không đảm bảo chất lượng theo quy định.

Giải pháp thực hiện

Theo ông Phạm Đình Dũng, để xây dựng, hình thành và bảo vệ các vùng phát thải thấp, Điều 10 Nghị quyết số 47/NQ-HĐND đã chỉ rõ 8 nhóm biện pháp để thực hiện. Tuy nhiên, 8 nhóm biện pháp này thể hiện rõ tính định hướng chung nên cần tiếp tục được cụ thể hóa thành các giải pháp cụ thể để thực hiện thành công Nghị quyết số 47/NQ-HĐND trong thực tiễn.

Cụ thể, Điều 4 Nghị quyết số 47/NQ-HĐND quy định về tiêu chí xác định vùng phát thải thấp nhưng chưa chỉ rõ việc xác định và đánh giá vùng hạn chế phát thải là căn cứ vào những tiêu chí cụ thể nào. Điểm hạn chế này sẽ gây ra những khó khăn và tính thiếu thống nhất cho các quận, huyện, thị xã trong việc quy hoạch vùng phát thải thấp.

Theo đó, khi xác định và đánh giá vùng hạn chế phát thải cần dựa vào các tiêu chí như: khu vực tập trung các hoạt động phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội; mật độ dân cư cao, có các địa danh cần bảo tồn, có tiềm năng phát triển du lịch văn hóa xã hội; mức độ ô nhiễm không khí hiện tại; tính khả thi về hạ tầng giao thông và tiếp cận giao thông; khu vực đủ điều kiện áp dụng tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về phát thải của phương tiện giao thông (có giải pháp chuyển đổi phương tiện, giám sát và xử lý vi phạm…); khu vực mà chính quyền và người dân đồng thuận xây dựng vùng hạn chế phát thải.

Bên cạnh đó cần có nhóm biện pháp cấm, hạn chế phương tiện không đủ tiêu chuẩn như: phân vùng hạn chế hoạt động của phương tiện giao thông phù hợp với cơ sở hạ tầng và năng lực phục vụ của hệ thống vận tải hành khách công cộng để có lộ trình tiến tới dừng hoạt động của các phương tiện không thân thiện với môi trường; rà soát, xác định các khu vực đủ điều kiện thực hiện vùng hạn chế phát thải để có biện pháp cấm, hạn chế lưu thông của một số loại phương tiện giao thông nhằm phát triển, bảo tồn khu vực danh lam thắng cảnh, du lịch trên địa bàn TP; tổ chức thực hiện kiểm định khí thải đối với tất cả các loại phương tiện giao thông trên địa bàn mỗi quận và dán tem nhận diện khí thải đối với phương tiện giao thông cơ giới, nhất là mô tô, xe máy…; hoạch định và quy định rõ các khu vực cấm, hạn chế ô tô, xe máy, xe tải, xe taxi chạy xăng, dầu diesel. Khuyến khích phương tiện chuyển sang chạy bằng xe chạy điện.

Đồng thời, cần phát triển vận tải hành khách công cộng, quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị, lấy điểm kết nối giao thông đường sắt đô thị hoặc điểm kết nối giao thông có sử dụng phương thức vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn khác làm điểm tập trung dân cư, kinh doanh dịch vụ thương mại, văn phòng trong khoảng cách đi bộ đến phương tiện giao thông công cộng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, sức khoẻ cộng đồng, giảm phương tiện giao thông cơ giới cá nhân, giảm phát thải gây ô nhiễm môi trường, kết hợp với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa.

Có phương án giám sát, đánh giá về mức độ phát thải và quá trình giảm phát thải trong khu vực phát thải thấp và định kỳ đánh giá, điều chỉnh hiệu quả thực hiện. Thiết lập hệ thống giám sát giao thông, quan trắc chất lượng môi trường trên cơ sở ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại để giám sát lưu lượng giao thông, chất lượng không khí liên quan tới giao thông và giám sát hành vi, mức độ tuân thủ của người dân.

Giám sát chặt chẽ chất lượng dịch vụ và xử lý nghiêm các DN vận tải hành khách công cộng vi phạm các quy định về phát thải trong quá trình khai thác. Áp dụng mức tiền phạt cao hơn theo quy định của Luật Thủ Đô 2024 với các vi phạm hành chính về đất đai, xây dựng, giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường…

Cùng với đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, ý thức của người dân trong hạn chế sử dụng phương tiện cá nhân, chuyển đổi sang các loại hình phương tiện xanh để giảm thiểu ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Trong đó ưu tiên hàng đầu là tuyên truyền để người dân sử dụng phương tiện vận tải hành khách hiện đại bằng năng lượng sạch làm phương thức di chuyển chính và thường xuyên.

Bài cuối: Thay đổi góc nhìn, để có những giải pháp đồng bộ Quy định chủ vật nuôi phải đăng ký, buộc đeo xích, rọ mõm chó, mèo khi đến nơi công cộng, cũng như khuyến khích gắn ...