Đã đến lúc không thể giao điện thoại cho trẻ như một công cụ “giữ con im lặng”

Một nạn nhân của chiêu trò "bắt cóc online" vẫn mở ứng dụng zoom khi lực lượng Công an có mặt. Ảnh: CACC

Thời gian gần đây, nhiều học sinh, sinh viên tại nhiều địa bàn trên cả nước đã trở thành nạn nhân của thủ đoạn lừa đảo mang tên "bắt cóc online". Các đối tượng giả danh cơ quan Công an, gọi điện thoại đe dọa, gây hoang mang tâm lý, buộc nạn nhân liên hệ với gia đình để yêu cầu chuyển tiền.

Mục tiêu các đối tượng tội phạm nhắm đến đa phần đều là học sinh, sinh viên. Họ là những người trẻ ít va vấp xã hội và còn thiếu kỹ năng sống. Vì vậy, chỉ trong dịp Hè này, các vụ bắt cóc online liên tiếp được công an các địa phương phát hiện ở Hà Nội, Quảng Ninh, TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ... Và mới đây nhất, Công an Hà Nội đã phát đi cảnh báo về thủ đoạn phạm tội này.

Lý giải về việc nạn nhân của chiêu trò “bắt cóc online” là những người trẻ tuổi, chuyên gia cho rằng, bởi một bộ phận người trẻ tuổi mải mê đắm chìm trong điện thoại và thế giới ảo, họ không đầu tư thời gian học hành kiến thức một cách bài bản và sâu sắc, nên khi đối diện với cuộc sống cơm áo gạo tiền thì họ bị thu hút bởi những quảng cáo “việc nhẹ - lương cao”. Những quảng cáo việc làm này được gửi đến nạn nhân dưới chiêu bài tuyển dụng, ví dụ “tuyển dụng nhân viên khách hàng trò chơi”, mức lương đưa ra là “1500 – 1800 đô la Mỹ mỗi tháng”, số tiền không quá nhiều nên dễ tạo dựng niềm tin. Đối với người trẻ điểm số học tập cao nhưng kiến thức ít, họ khao khát làm việc kiếm tiền, nên những điều kiện này rất hấp dẫn và khó cưỡng lại được.

Còn theo tiến sĩ, thượng tá Đào Trung Hiếu, chuyên gia Tội phạm học, tâm lý của học sinh – sinh viên là sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi một người xưng danh Công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về “hồ sơ”, “đường dây rửa tiền”, “có lệnh triệu tập”… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn – đó là phản ứng tâm lý thu mình vì sợ bị trừng phạt.

Vì vậy, khi nhận được điện thoại của các đối tượng lừa đảo, nếu nạn nhân thiếu tỉnh táo và không dám chia sẻ với người thân, bạn bè, thì một mình trong sợ hãi sẽ dẫn đến hành vi phi lý – chuyển tiền, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi.

Ngoài ra theo tiến sĩ, thượng tá Đào Trung Hiếu, mặc dù học sinh, sinh viên hiện nay tiếp cận internet rất nhanh, đọc báo, xem tin tức liên tục nhưng bởi tâm lý tự tin kiểu “chắc không đến lượt mình” cùng với đó là sự thiếu gắn kết với người thân, không có kênh chia sẻ đáng tin cậy, khiến khi rơi vào tình huống nghi ngờ các em chọn cách đối diện một mình, dễ hoảng loạn và làm theo hướng dẫn của kẻ xấu.

Tiến sĩ, thượng tá Đào Trung Hiếu, chuyên gia Tội phạm học. Ảnh: NVCC

Từ các vụ việc đã xảy ra phụ huynh cũng không cần phải quá sợ hãi hay có những phản ứng tiêu cực như kiểm soát quá đà hay ngăn cấm việc sử dụng điện thoại. Tiến sĩ, thượng tá Đào Trung Hiếu cho rằng, công nghệ không phải là kẻ thù, nhưng sự cả tin, thiếu hiểu biết và ngộ nhận về an toàn mới là lỗ hổng chết người, mà phải trang bị cho các em “hệ miễn dịch kỹ thuật số” – bao gồm kiến thức, kỹ năng và cơ chế ứng phó.

Vì thế, phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc. Nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh – sinh viên.

Theo tiến sĩ, thượng tá Đào Trung Hiếu, đã đến lúc chúng ta không thể giao điện thoại cho trẻ như một công cụ “giữ con im lặng”, mà phải hiểu rằng thiết bị thông minh là con dao hai lưỡi. Nếu không đi kèm định hướng và giám sát, thì chính cha mẹ đang mở cửa cho kẻ xấu tiếp cận con mình.

Gia đình cần đặt ra quy tắc rõ ràng về việc sử dụng thiết bị số, như: thời lượng, ứng dụng được phép cài đặt, quyền kiểm tra định kỳ, lịch sử tin nhắn, truy cập tài khoản mạng xã hội của con… Không nên đánh đồng việc “tôn trọng quyền riêng tư” với “phó mặc hoàn toàn”. Với trẻ dưới 16 tuổi, quyền riêng tư phải đi kèm quyền được bảo vệ.

Bên cạnh đó, nhà trường cần xem an toàn mạng xã hội là nội dung bắt buộc trong chương trình kỹ năng sống, tổ chức các buổi tập huấn, nói chuyện chuyên đề có sự tham gia của Công an, chuyên gia tâm lý. Không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu “hãy cẩn thận trên mạng”, mà cần diễn tập các tình huống cụ thể, nhận diện thủ đoạn thật – giả, để học sinh có phản xạ nhận biết và phản ứng đúng.

	Một nam sinh viên bị “bắt cóc online" đến khách sạn cách nhà khoảng 1km
	Giả danh Công an, lừa đảo "bắt cóc online" đòi 250 triệu đồng tiền chuộc tại Hà Nội