Kỳ cuối: Cần luật hóa để không còn rào cản cho đội ngũ “giáo viên thỉnh giảng”

Diễn viên Thanh Hương dạy diễn xuất cho các em nhỏ. Ảnh NVCC

Giáo dục sáng tạo cần khung pháp lý linh hoạt

Theo Điều 71 Luật Giáo dục hiện hành, các đối tượng được mời thỉnh giảng tại các cơ sở giáo dục hiện chỉ giới hạn trong phạm vi giáo viên, giảng viên, nhà giáo và nhà khoa học, những người có bằng cấp sư phạm chính quy. Trong khi đó, nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên dù có tài năng và kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc lại khó thuộc nhóm đối tượng mời giảng dạy chính thức, nếu không thông qua một cơ chế đặc thù.

Điều này vô hình trung khiến các trường học gặp khó khăn trong việc mời các nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên là những người đang nắm giữ vốn tri thức thực hành quý giá về âm nhạc, hội họa, múa, sân khấu, thể thao, thủ công mỹ nghệ… truyền dạy lại cho thế hệ trẻ. Họ không thể ký kết hợp đồng giảng dạy dài hạn hay thậm chí là ngắn hạn nếu thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng. Diễn viên Thanh Hương bày tỏ quan điểm: “Tôi hoàn toàn tôn trọng pháp luật. Nếu chưa có quy định cụ thể về việc mời nghệ sĩ giảng dạy thì rõ ràng nhà trường sẽ gặp khó khăn về cơ sở pháp lý. Tuy nhiên, tôi tin rằng những giá trị mà nghệ sĩ, nghệ nhân mang lại là rất thực tế và hữu ích. Nếu luật pháp có thể mở rộng đối tượng thỉnh giảng, có chế tài phù hợp, vừa bảo đảm tính pháp lý, vừa khuyến khích sự đóng góp của giới nghệ thuật thì đó sẽ là một bước tiến rất đáng ghi nhận. Dù khó khăn, chúng tôi vẫn ủng hộ và sẵn sàng đồng hành. Quan trọng là mọi việc phải đúng luật, hài hòa và vì lợi ích của học sinh”.

Cùng góc nhìn đó, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát nhấn mạnh: “Cần có một cơ chế hợp đồng linh hoạt, có thời hạn cụ thể và rõ ràng về quyền lợi, trách nhiệm giữa nhà trường và người giảng dạy nghệ thuật. Nghệ sĩ, vận động viên hay nghệ nhân không hoạt động theo mô hình hành chính cứng nhắc. Một hợp đồng linh hoạt, rõ ràng về thời gian, trách nhiệm về quyền lợi giữa những người làm nghệ thuật và nhà trường. Đồng thời, nên có sự hỗ trợ về thủ tục pháp lý, chế độ đãi ngộ hợp lý giúp họ yên tâm cống hiến, đồng thời bảo đảm chất lượng giảng dạy”.

Việc nghệ sĩ tham gia vào giáo dục không chỉ đơn thuần là truyền nghề, mà còn là truyền cảm hứng, truyền tinh thần sáng tạo và khát vọng nghệ thuật đến học sinh. Họ có khả năng làm giàu tâm hồn cho học sinh thông qua trải nghiệm thực tế, sự chân thực trong cảm xúc và quá trình rèn luyện chuyên môn nghiêm túc.

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát, người đã theo đuổi nghề thủ công truyền thống gần 20 năm cho biết, anh từng chủ động học thêm lớp cử nhân Sư phạm Mỹ thuật để có thể đứng lớp chính thức: “Không phải ai giỏi nghề cũng dạy tốt. Tôi học thêm vì hiểu rằng muốn đứng lớp phải hiểu cách truyền đạt, ứng xử trong môi trường giáo dục. Nhưng nghệ sĩ không thể áp theo mô hình hành chính cứng nhắc. Cần hợp đồng linh hoạt, rõ ràng trách nhiệm và chế độ phù hợp” - nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát khẳng định.

Diễn viên Thanh Hương chia sẻ: “Nghệ sĩ tham gia giảng dạy không chỉ để truyền nghề, mà còn chắp cánh, phát triển và ươm mầm tài năng cho đất nước. Đặc biệt, với người nghệ sĩ, công việc chuyên môn được truyền nghề thì đó là điều hạnh phúc hơn cả”.

Chìa khóa để đưa nghệ thuật vào học đường

Trước gợi mở của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc mời nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên vào trường học để tham gia giảng dạy các bộ môn nghệ thuật, năng khiếu, PGS.TS Bùi Thị An, nguyên đại biểu Quốc hội khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng: “Đây là một hướng đi đúng, phù hợp với chủ trương huy động chất xám toàn xã hội vào giáo dục. Tuy nhiên, việc mời nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên tham gia giảng dạy cần phải có bộ tiêu chí rõ ràng về chứng chỉ, sát hạch năng lực để đảm bảo chất lượng giáo dục. Không thể ký hợp đồng tùy tiện. Phải có nội dung kiểm soát rõ ràng và thời gian hợp lý”.

Theo PGS.TS Bùi Thị An, việc các nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên được mời giảng dạy trong trường học cần tuân thủ các quy định của Luật Giáo dục, đặc biệt là Điều 71, Điều 67 và Điều 69.

PGS.TS Bùi Thị An nêu đề xuất, nếu cho phép mời nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên vào thỉnh giảng thì cần có quy định rõ ràng về số tiết dạy, thời gian giảng dạy mỗi năm, công khai danh sách để có sự giám sát từ phía phụ huynh và xã hội. Qua đó, tránh biến việc thỉnh giảng thành hoạt động “tùy tiện” hoặc “hợp thức hóa” cho các hoạt động thiếu chuẩn mực sư phạm. Đồng thời, cũng cần phải đặt ra nguyên tắc rõ ràng, không thể để cơ chế thỉnh giảng bị sử dụng như một cách thay thế toàn bộ đội ngũ giảng viên cơ hữu trong các cơ sở giáo dục.

Việc đưa nghệ sĩ, nghệ nhân, vận động viên vào môi trường học đường là một hướng đi tiềm năng và tích cực, đặc biệt trong các lĩnh vực như giáo dục nghệ thuật, kỹ năng sống, thể chất và văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, dự thảo sửa đổi Luật Giáo dục đang lấy ý kiến cần sớm bổ sung nhằm mở rộng đối tượng thỉnh giảng hoặc xây dựng cơ chế đặc thù cho nhóm “giáo viên thỉnh giảng” đặc biệt này.

Nếu có một hành lang pháp lý đủ linh hoạt nhưng chặt chẽ, đổi mới giáo dục sẽ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu mà trở thành hiện thực bền vững, nơi học sinh được học không chỉ từ sách vở và giáo viên chính quy, mà còn từ những nghệ sĩ mang tinh thần sáng tạo, trải nghiệm sống và cảm hứng nghệ thuật đến với lớp học mỗi ngày.

	Kỳ 1: Chiến lược đưa nghệ thuật vào học đường
	Kỳ 2: Thắp lửa tình yêu âm nhạc đến giới trẻ
	Kỳ 3: Nghệ sĩ sẵn sàng lên bục giảng

Kỳ 4: Sôi động lớp trải nghiệm nghề truyền thống