Nếu chưa bố trí tái định cư thì cấm không được thu hồi đất

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh phát biểu tại phiên thảo luận

Xác định giá đất sát với giá thị trường, khó nhưng phải làm được

Góp ý vào dự án Luật này, đại biểu Huỳnh Thanh Phương, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh quan tâm đến quy định mở rộng hạn mức nhượng quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân lên không quá 15 lần tại Điều 181 của Dự thảo. Qua thực tiễn cho thấy chưa phát sinh vướng mắc gì trong việc thực hiện quy định này. Với tốc độ phát triển như hiện này, việc nhìn nhận nâng hạn mức là phù hợp. Và để tăng cường quản lý Nhà nước về đất đai, đại biểu Huỳnh Thanh Phương đề nghị cần tiếp tục quy định về hạn mức.

Đề cập về tài chính về giá đất Dự thảo Luật đã bỏ khung đất đai, khung giá đất của Chính phủ, đây là nội dung sửa đổi quan trọng, phù hợp với thực tiễn hiện nay. Tuy nhiên, làm sao để xác định giá đất sát với giá thị trường là một bài toán rất khó. Do đó, việc xác định giá đất sát với giá thị trường là điều mà luật phải tính toán kỹ và cần quy định chặt chẽ công tác công khai thông tin, tuyên truyền về giá để hạn chế tình trạng sốt đất ảo, giúp cân bằng ổn định về giá thị trường, có chế tài xử lý nghiêm những hành vi đầu cơ, lướt sóng, tạo giá ảo về đất, gây nhiễu loạn thị trường đất đai.

Liên quan đến quy định đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở gắn với tài sản gắn liền với đất, cần có quy định cụ thể để đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các bên.

Quan tâm đến quy định về điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, hoặc để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định cho rằng, các quy định về điều kiện thu hồi đất còn chưa đầy đủ, chung chung, chưa cụ thể.

Trong điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, hoặc để phát triển KT - XH vì lợi ích quốc gia, công cộng, cần làm rõ yếu tố “thật cần thiết”, quy định rõ các điều kiện nào là “thật cần thiết” để đảm bảo quá trình thu hồi đất diễn ra minh bạch, tuân thủ đúng quy định trong Hiến pháp năm 2013. Nhà nước phải đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ hợp pháp của 3 bên: Nhà nước, người dân, doanh nghiệp, trong đó, cần quan tâm hơn đến người dân bị thu hồi đất, vì họ ở thế bị động.

Bên cạnh đó, cần chú trọng hơn nữa đến chính sách đền bù, hỗ trợ tái định cư để người dân bị thu hồi đất không bị thiệt thòi. Về các trường hợp thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Dự thảo Luật lần này có mở rộng thêm các trường hợp thu hồi đất, hoặc mở rộng phạm vi hơn so với các trường hợp đã quy định trong luật hiện hành.

Nếu chưa bố trí tái định cư thì cấm thu hồi đất

Góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Phan Thái Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam cho rằng: Về việc thể chế hóa chủ trương Nghị quyết 18 của Trung ương, trong đó định hướng tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại.

Đại biểu Phan Thái Bình, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam góp ý vào Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)

Từ thực tiễn, cần phải xem xét một cách thấu đáo và nhận thức rõ vấn đề tự thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người dân giới hạn ở mức độ nào, thỏa thuận về những vấn đề gì, có đề cập đến vấn đề thỏa thuận về chuyển nhượng quyền sử dụng. Để thể chế hóa chủ trương này, cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cần tiếp tục đánh giá tác động kỹ hơn, lấy ý kiến rộng rãi đối tượng chịu tác động. Thể chế, quan điểm của TW phải trên tinh thần tự thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người dân trong việc quyết định quyền sử dụng đất (giao cho doanh nghiệp hay góp vốn, định giá). Tuy nhiên, về giá phải thống nhất một mức giá theo quy định của giá Nhà nước, để đảm bảo sự công bằng, minh bạch; đồng thời cần quan tâm đến cơ chế và kiểm soát thỏa thuận này như thế nào.

Về định giá đất, xác định định giá đất tiếp cận với giá thị trường – đây là điều rất khó, cần phải quy định thể chế thật kỹ về tiêu chí, điều kiện, có căn cứ pháp lý, căn cứ thực tiễn, cơ sở để tham khảo từ Hội đồng định giá để đảm bảo định giá sát với giá thị trường. Quy định của pháp luật phải chặt chẽ phải có nơi tái định cư, đưa vào Luật điều cấm nếu chưa bố trí tái định cư thì dứt khoát không được thu hồi đất.

Đối với áp giá đền bù, nhiều đại biểu đánh giá cao cách tiếp cận đó là khi đền bù nhà cửa trên đất, đền bù theo đơn giá xây dựng mới. Đây là một cách tiếp cận rất tiến bộ và cần phát huy và quy định chặt chẽ trong luật nội dung này.

Báo cáo thường niên của Chính phủ về khiếu nại, tố cáo cho thấy khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai, việc thu hồi đất để phát triển KTXH chiếm gần 70% trong tổng số khiếu nại, tố cáo. Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi hoặc chịu thiệt quyền lợi nếu việc thu hồi đất đó cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế cho lợi ích của cộng đồng, lợi của Nhà nước nhưng sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm người nhưng lại áp giá đền bù thấp mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở trục lợi lợi ích nhóm.

Quy định rõ các trường hợp thu hồi đất

Đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn ĐBQH tỉnh Kon Tum cho rằng, việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Tuy nhiên, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thường không cố định. Do đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột, nhiều nguy cơ lạm quyền gây bức xúc trong nhân dân.

Do đó: Những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế xã hội mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hoặc các công trình công cộng thì thu hồi; còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Đại biểu Trần Nhật Minh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An quan tâm đến các trường hợp Nhà nước thu hồi đất

Về mở rộng hạn mức chuyển quyền sử dụng đất cần quan tâm thúc đẩy một hình thức chuyển quyền sử dụng đất khác để có quy mô ruộng đất lớn hơn mà người dân vẫn không mất đi quyền sử dụng đất của mình. Đó là các hộ gia đình, cá nhân liên kết góp vốn với nhau dưới nhiều hình thức hoặc góp vốn bằng quyền sử dụng đất hướng nghiệp để hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn hơn (còn gọi là tập trung đất đai). Với hình thức này thì không giới hạn hạn mức hạn điền.

Cho ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Trần Nhật Minh, Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An quan tâm tới các trường hợp NN thu hồi đất. Đại biểu cho rằng, đây là một trong lĩnh vực có nhiều khiếu nại, do các quy định liên quan đến lĩnh vực này còn bất cập, chưa giải quyết được mối quan hệ hài hòa giữa nhà nước, chủ đầu tư và người sử dụng đất.

Để đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn, thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết 18 của TW, cần làm rõ các điều kiện, tiêu chí cụ thể của các dự án phát triển KTXH vì lợi ích quốc gia, công cộng so với các dự án vì lợi ích kinh tế thuần túy, làm rõ phương án bồi thường đất thỏa đáng để đảm bảo việc thu hồi đất, đặc biệt là ở khu đô thị, khu dân cư diễn ra minh bạch, công bằng.

Về hạn mức sử dụng đất nông nghiệp, đại biểu chỉ rõ, khoản 1 Điều 181 có quy định: Hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân đối với mỗi loại đất quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 180 của Luật này. Theo đại biểu, cần làm rõ căn cứ của quy định này, vì hạn mức được nâng lên 5 lần. Do đó, cần đảm bảo có cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn rõ ràng.

Hỗ trợ vốn ưu đãi, học nghề, việc làm cho người bị thu hồi đất

Về vấn đề thu hồi đất, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước cho biết: người bị thu hồi đất không chỉ chịu thiệt hại về đất đai, mà còn chịu thiệt về nhiều tài sản khác gắn liền với đất đai, sinh kế. Đại biểu đề nghị, cần quy định thêm về việc hỗ trợ vốn ưu đãi, học nghề, việc làm cho người bị thu hồi đất, thực hiện đúng mục tiêu “chỗ ở mới tốt hơn nơi ở cũ”.

Về hạn mức giao đất nông nghiệp, hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân, đại biểu cho rằng cả hai phương án đã nêu đều có những mặt tích cực và hạn chế khác nhau. Đại biểu cho rằng, Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát, đánh giá tác động đầy đủ hơn cả hai phương án để có cơ sở vững chắc trước khi đưa ra quyết định, hoàn thiện dự thảo Luật để Quốc hội thông qua.

	Cần giữ lại mặt bằng có vị trí đẹp để bố trí tái định cư cho người dân khi thu hồi đất
	Hướng dẫn sử dụng kinh phí bồi thường, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
	Người bị thu hồi đất sẽ được bồi thường bằng nhiều hình thức khác nhau