Nhiều ca uốn ván nặng vì tự xử lý vết thương tại nhà

Các ca mắc uốn ván đang được điều trị tích cực tại Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: BVCC

Tại Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, hai bệnh nhân đang trong quá trình điều trị uốn ván nặng. Cả hai đều nhập viện muộn, sau khi đã trải qua nhiều ngày chịu đựng triệu chứng mà không nghĩ rằng vết thương nhỏ của mình lại là “cửa ngõ” cho một căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Trường hợp đầu tiên là bệnh nhân nữ 90 tuổi, sống tại huyện Chương Mỹ (Hà Nội), bị cành cây đâm vào cổ tay phải. Tuy nhiên, bà không đến cơ sở y tế mà tự dán cao, mua kháng sinh điều trị tại nhà. Khi vết thương sưng tấy, chảy mủ, bà mới tìm cách lấy dị vật ra khỏi vết thương. Vài ngày sau, các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện: đau vùng hàm, tay cử động kém. Đến khi vào viện, bệnh nhân đã có dấu hiệu tăng trương lực cơ, cứng hàm, và viêm phổi do biến chứng. Rất may, sau thời gian điều trị tích cực, tình trạng bệnh đã ổn định.

Trường hợp thứ hai là người đàn ông 65 tuổi, sống tại Thái Bình, bị ngã vào tấm gỗ xây nhà và xước da ở cẳng tay phải. Dù vết thương dài tới 15cm và chảy máu nhiều, bệnh nhân chỉ tự rửa và sát khuẩn bằng dung dịch betadine, không khâu và không tiêm phòng uốn ván. Sau 10 ngày, ông có biểu hiện đau cứng hàm, yếu tay chân, được chẩn đoán theo dõi đột quỵ nhưng sau đó lại xuất viện khi hình ảnh chụp não không ghi nhận bất thường.

Tiếp đó, cứng hàm tăng lên, co cứng tay chân nhiều, bệnh nhân vào viện khám lại và được chuẩn đoán uốn ván, được xử trí tiêm 14 ống SAT, an thần và chuyển Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng nguy kịch.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân không phù, không xuất huyết dạ dày, miệng há 2cm, vết thương cẳng tay phải khô, không chảy dịch, đóng vảy đen. Trong đêm ngày nhập Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân biến chứng co giật gồng cứng người tăng dẫn đến chẹn ngực khó thở, suy hô hấp và được mở khí quản cấp cứu. Hiện tại, bệnh nhân đã tự thở, giật gồng cứng giảm song vẫn tăng trương lực cơ.

Cả hai trường hợp đều cho thấy một mẫu số chung: vết thương tưởng nhỏ, xử lý sơ sài, không tiêm phòng đúng cách, dẫn đến nhiễm trùng, co cứng cơ, thậm chí suy hô hấp và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường – Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do độc tố thần kinh của vi khuẩn clostridium tetani gây ra. Loại vi khuẩn này tồn tại phổ biến trong đất, phân động vật, các vật dụng như kim loại rỉ sét, gỗ mục, công cụ xây dựng… Khi xâm nhập qua vết thương hở – đặc biệt là vết đâm sâu hoặc không được làm sạch đúng cách, chúng sinh độc tố cực mạnh, gây kích thích hệ thần kinh-cơ, dẫn tới co cứng cơ và co giật toàn thân.

Các biểu hiện ban đầu thường xuất hiện sau 7-14 ngày kể từ khi có vết thương: cứng hàm, khó nhai nuốt, rồi lan rộng đến cứng cơ toàn thân, co giật, khó thở. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong hoặc chịu tổn thương nghiêm trọng đến tim, phổi, thận, hệ thần kinh và vận động.

Điều đáng nói là uốn ván không lây truyền từ người sang người. Nhưng tính chất âm thầm, diễn tiến nhanh và độc lực mạnh khiến nó đặc biệt nguy hiểm. PGS.TS Đỗ Duy Cường nhấn mạnh: chỉ một vết trầy xước hay đâm nhỏ, nếu không được xử lý và tiêm phòng đúng cách, vẫn có thể đưa người bệnh vào tình trạng nguy kịch. Tỷ lệ tử vong với các ca không điều trị kịp thời là rất cao.

Đáng lo ngại hơn, phần lớn các bệnh nhân nhập viện điều trị uốn ván đều đến muộn, trong khi đây là bệnh có thể phòng tránh hoàn toàn bằng vaccine và xử lý vết thương chuẩn y khoa ngay từ đầu.

Việc điều trị uốn ván rất phức tạp và tốn kém: người bệnh thường phải nằm hồi sức tích cực, thở máy, dùng huyết thanh kháng độc tố, kháng sinh liều cao và thuốc an thần để kiểm soát cơn co giật. Quá trình điều trị kéo dài, tiềm ẩn nhiều biến chứng và không phải bệnh nhân nào cũng đủ sức vượt qua.

Trái ngược với quá trình điều trị phức tạp, phòng bệnh lại rất đơn giản và hiệu quả lâu dài. Với người lớn, vaccine phòng uốn ván cần được tiêm nhắc lại định kỳ 10 năm/lần. Nhóm người làm nông, công nhân xây dựng, thợ mộc, cơ khí… là những đối tượng cần đặc biệt lưu ý vì thường xuyên tiếp xúc với các môi trường có nguy cơ. Trẻ em được phòng bệnh từ sớm với vaccine 6 trong 1 (từ 2 tháng tuổi), phụ nữ mang thai cần tiêm uốn ván đúng lịch trong thai kỳ để ngăn ngừa uốn ván sơ sinh – một thể bệnh cực kỳ nặng và nguy cơ tử vong cao.

PGS.TS Đỗ Duy Cường khuyến cáo người dân khi bị thương, dù chỉ là vết trầy xước nhỏ, cũng cần đến cơ sở y tế để được làm sạch đúng cách và đánh giá nguy cơ nhiễm trùng, tiêm phòng nếu cần. Tuyệt đối không nên chủ quan tự xử lý tại nhà hoặc bỏ qua việc tiêm vaccine dự phòng.

	Trẻ 7 tuổi nhập viện nguy kịch vì vết thương nhỏ ở chân khi chơi đá bóng
	Tự xử lý vết thương, hai bệnh nhân nguy kịch vì uốn ván