Đổ trộm thuốc và thực phẩm chức năng ra môi trường: có thể bị xử lý hình sự?

Hàng nghìn hộp thực phẩm chức năng bị đổ trộm ra bãi rác ở Hạ Long. Ảnh: T.A

Ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường

Những ngày qua, tại một số địa phương xuất hiện hàng loạt vụ đổ trộm thuốc và thực phẩm chức năng với quy mô lớn đã bị phát hiện. Điển hình như mới đây, một khối lượng lớn thực phẩm chức năng, bao gồm nhiều loại sản phẩm phổ biến như siro trẻ em, nước yến, đông trùng hạ thảo và viên bổ sung vitamin… đã được phát hiện bị vứt bỏ tại một bãi rác ở phường Hồng Hà, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Phần lớn các sản phẩm này vẫn còn nguyên bao bì nhưng đều ghi rõ đã quá hạn sử dụng.

Được biết, ngay trong sáng ngày 18/6, lực lượng liên ngành đã khẩn trương có mặt tại hiện trường. Đoàn công tác bao gồm đại diện từ Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công thương tỉnh Quảng Ninh), Sở Y tế và lực lượng công an đã tiến hành kiểm đếm và thu gom toàn bộ số hàng hóa này. Vụ việc đang được cơ quan chức năng điều tra để làm rõ nguồn gốc và quy trình xử lý.

Trước đó, ngày 6/6, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 3.000 hộp thực phẩm chức năng bị đổ bỏ tại khu đất trống ven đường Nguyễn Văn Linh (huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh). Nhiều hộp còn nguyên tem, bao bì, hạn sử dụng đến năm 2028. Công an xác định số thực phẩm chức năng bị đổ, đốt bỏ tại đây là hàng giả.

Tương tự, ngày 10/6, lực lượng chức năng phường Hòa Hiệp Nam (quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng) phối hợp với công an kiểm tra, ghi nhận hiện trường phát hiện lượng lớn thuốc tân dược bên tuyến đường Xuân Thiều. Tại hiện trường, ghi nhận hàng trăm vỏ chai màu nâu sẫm, không có nhãn mác, nhiều vỏ vẫn còn được buộc trong bao nilông, bị vứt giữa đống rác thải sinh hoạt. Đáng chú ý, xen lẫn giữa các bao tải chứa vỏ chai là rất nhiều vỉ thuốc còn nguyên, chưa qua sử dụng. Mặc dù được phủ sơ sài bằng lớp bạt đen, nhưng các vỉ thuốc vẫn bị lộ ra bên ngoài. Hiện UBND phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu đang phối hợp với lực lượng công an làm rõ nguồn gốc lô hàng.

Trước đó vào cuối tháng 4/2025, người dân bức xúc bởi hàng ngàn hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe An Vị Mộc Linh bị đổ tràn lan ra vỉa hè đường Nguyễn Lân (quận Thanh Xuân, Hà Nội) làm gia tăng nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Đến nay, phía cơ quan chức năng vẫn đang tích cực điều tra, làm rõ đối tượng nào đã vứt bỏ những sản phẩm nói trên.

Những vụ việc điển hình trên không chỉ gây lãng phí nghiêm trọng mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và làm ảnh hường nghiêm trọng đến môi trường.

Cần tăng cường chế tài xử lý để đủ sức răn đe

Theo luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, hành vi bỏ thuốc và thực phẩm chức năng ở nơi công cộng không chỉ vi phạm quy định bảo vệ môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại sức khỏe cộng đồng. Theo Thông tư số 20/2021/TT-BYT, thuốc quá hạn hoặc thuốc không còn giá trị sử dụng phải được thu gom và xử lý như chất thải nguy hại. Nếu tổ chức, cá nhân vứt bỏ trái phép thuốc có tính chất nguy hại, có thể bị xử phạt theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP và buộc khắc phục hậu quả. Trong trường hợp gây ô nhiễm nghiêm trọng, hành vi này còn có thể bị xem xét xử lý hình sự theo Điều 235, Bộ luật Hình sự năm 2015, có mức phạt từ 6 tháng đến 7 năm tù giam.

Còn tại Nghị định số 99/2013/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định số 126/2021/NĐ-CP và Nghị định số 46/2024/NĐ-CP), hành vi buôn bán hàng giả mạo nhãn hiệu có thể bị phạt tới 250 triệu đồng và buộc tiêu hủy hàng vi phạm. Luật sư Đinh Thị Nguyên cũng cho biết, nếu hành vi này dẫn đến người khác vô tình sử dụng gây ngộ độc hoặc tổn thương sức khỏe, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 138, Bộ Luật Hình sự, với mức phạt lên đến 3 năm tù.

Nếu thuốc hoặc thực phẩm chức năng không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp, người liên quan có thể bị xử phạt từ 5 - 50 triệu đồng, tùy giá trị lô hàng. Trường hợp nghiêm trọng, hành vi sản xuất hoặc buôn bán hàng giả có thể bị xử lý hình sự, với mức án từ 2 đến 7 năm tù giam theo Điều 194, Bộ Luật Hình sự hiện hành. Trong trường hợp, người tiêu dùng khi phát hiện sản phẩm giả, không rõ nguồn gốc có quyền yêu cầu bồi thường, khiếu nại hoặc khởi kiện, theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023.

Trước đó, tại kỳ họp Quốc hội lần thứ chín, tham gia góp ý về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, phải bảo đảm việc xử phạt được triển khai nhanh chóng, để tạo tính răn đe, giúp người vi phạm nhận thức được hành vi vi phạm kịp thời để sửa đổi.

Theo Điều 33, Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 (sửa đổi năm 2020), chỉ có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền mới được phép ra quyết định và tổ chức tiêu hủy hàng giả, hàng cấm. Quy trình này phải được giám sát chặt chẽ, lập biên bản đầy đủ, bảo đảm tuân thủ quy định về môi trường.

Thế nhưng trên thực tế, không ít DN đã phó mặc hàng hóa vi phạm cho các đơn vị xử lý rác tư nhân hoặc người thu mua phế liệu mà không có sự giám sát. Hệ quả là hàng loạt sản phẩm liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người bị vứt bừa bãi hoặc đốt dở dang ngay giữa khu dân cư.

Tiêu hủy hàng hóa phải là hoạt động có kiểm soát, minh bạch và đúng quy trình. Nếu không, đây có thể trở thành vỏ bọc cho hành vi che giấu hàng giả, hàng cấm, hàng tồn kho không đạt tiêu chuẩn. Hơn lúc nào hết, cần có những hành động kiên quyết, đồng bộ và minh bạch để không còn những thứ “rác đặc biệt” bị phi tang; chấm dứt nỗi lo của người tiêu dùng về từng sản phẩm mình sử dụng hàng ngày.

	Hà Nội giải bài toán chất thải rắn xây dựng, hướng tới phát triển đô thị bền vững
	Kiểm định khí thải xe máy: vì sao cần giãn lộ trình?
	Cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội trong lĩnh vực bảo vệ môi trường