Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ

Nghệ nhân Đặng Văn Hậu bên các sản phẩm tò he truyền thống. Ảnh Mộc Miên

Người “thổi hồn” vào tò he truyền thống

Sinh ra trong một gia đình nhiều thế hệ làm nghề nặn tò he làng Xuân La, từ nhỏ anh Đặng Văn Hậu (SN 1985) đã quen với mùi bột, tiếng kể chuyện và bàn tay khéo léo của ông ngoại - nghệ nhân Đặng Văn Hạ, một trong những tên tuổi lớn của làng nghề. Ngày nhỏ, ngồi chăm chú nhìn ông ngoại nặn từng chú chim, bông hoa, cô Tấm hay Thạch Sanh... đã trở thành ký ức không thể phai trong tuổi thơ của anh Đặng Văn Hậu. Từ đó, tình yêu với nghề được hun đúc, không chỉ bởi những khối hình rực rỡ mà còn bởi câu chuyện văn hóa, lịch sử ẩn sau mỗi con giống bột.

Hơn 20 năm gắn bó trọn vẹn với nghệ thuật tò he, với anh không chỉ là một nghề mưu sinh còn trở thành một phần máu thịt, là niềm tự hào dân tộc. “Tò he không chỉ là đồ chơi. Đó là văn hóa, là trí tuệ, là ký ức của cả một dân tộc. Nếu người trẻ như tôi không làm, thì ai sẽ làm?” - anh Đặng Văn Hậu chia sẻ.

Trước làn sóng đồ chơi công nghệ và đồ chơi nhựa lên ngôi, nghệ thuật tò he dường như đứng trước nguy cơ bị mai một. Nhiều người thợ bỏ nghề, làng nghề thưa vắng dần. Nhưng với Đặng Văn Hậu, nguy cơ ấy lại là động lực để đổi mới.

Anh mày mò nghiên cứu và cải tiến công thức bột nặn truyền thống, giúp sản phẩm bền hơn, lâu mốc hơn, có thể trưng bày lâu dài như một tác phẩm nghệ thuật. Bên cạnh đó, nghệ nhân Đặng Văn Hậu còn mạnh dạn sáng tạo ra nhiều mẫu con giống mới phù hợp với thị hiếu đương đại, nhưng vẫn giữ màu sắc dân gian.

Đặc biệt, từ khoảng năm 2018 -2019, nghệ nhân Đặng Văn Hậu hợp tác cùng họa sĩ minh họa Cẩm Anh, thiết kế bộ tò he Trung thu phong cách chibi, vừa giữ được tính truyền thống, vừa gần gũi với giới trẻ. Đây được coi là bước ngoặt trong việc “trẻ hóa” nghệ thuật tò he, giúp nó tiếp cận dễ dàng hơn với thế hệ Gen Z.

Lan tỏa tò he Việt bằng khát vọng sáng tạo

Dù phải cạnh tranh với các loại hình giải trí công nghệ, nghệ nhân Đặng Văn Hậu vẫn kiên trì tìm hướng đi mới để tò he không bị “lép vế” trong đời sống đương đại. Anh thường xuyên mở các lớp workshop cho học sinh, sinh viên, tổ chức sự kiện trải nghiệm tại trường học, công ty và các lớp học miễn phí cho trẻ em vùng sâu, vùng xa.

Với kỹ thuật tinh xảo và sức sáng tạo bền bỉ, những sản phẩm của nghệ nhân Hậu ngày càng được nâng tầm giá trị. Không chỉ đơn giản là món đồ chơi dân gian, nhiều bộ tò he do anh chế tác như Tứ linh, Ngũ hổ, Tam sư… hiện có giá lên tới hàng triệu đồng, được khách hàng trong và ngoài nước săn đón.

Năm 2023, tác phẩm “Bộ rước đèn Trung thu” của anh đã xuất sắc đoạt Giải Đặc biệt tại Hội thi Sản phẩm Làng nghề Hà Nội, minh chứng cho sự ghi nhận của giới chuyên môn và cộng đồng đối với những nỗ lực không ngừng nghỉ của người nghệ nhân trẻ.

Từ làng nghề Xuân La, nghệ nhân Đặng Văn Hậu đã đưa tò he đi khắp mọi miền đất nước, xuất hiện tại các hội chợ, talk show, triển lãm, khu du lịch và lan tỏa tới bạn bè quốc tế qua trang Tò He Việt do anh sáng lập.

Với đôi bàn tay tài hoa, tình yêu sâu sắc với nghề truyền thống và tinh thần sáng tạo không mệt mỏi, nghệ nhân Đặng Văn Hậu đã chứng minh rằng người trẻ hoàn toàn có thể sống bền vững bằng di sản cha ông, đồng thời tạo dựng con đường riêng cho mình giữa nhịp sống hiện đại.

Hơn 20 năm miệt mài gìn giữ, truyền lửa và phát triển nghệ thuật tò he, nghệ nhân Đặng Văn Hậu nhận được nhiều giải thưởng cao từ các Hội chợ, triển lãm. Năm 2014, anh vinh dự được trao danh hiệu “Nghệ nhân Hà Nội”, trở thành một trong những nghệ nhân trẻ nhất của Thủ đô trong lĩnh vực nghề truyền thống.

	Nghệ nhân Hà Nội duy nhất đưa nghệ thuật thư pháp vào mây tre đan truyền thống
	Nghệ nhân đau đáu giữ nghề làm đàn truyền thống