Đột quỵ trong nắng nóng không đơn giản như “tăng 1 độ, tăng 10%”

Thông tin đăng tải trên nhiều trang mạng xã hội

Không có bất kỳ tổ chức y tế uy tín nào - từ Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đến các hiệp hội chuyên khoa từng đưa ra công thức rập khuôn kiểu “1 độ = 10% nguy cơ”. Nguy cơ đột quỵ là vấn đề y học phức tạp, phụ thuộc vào hàng loạt yếu tố như bệnh nền, tuổi tác, mức độ mất nước, thời gian phơi nắng, khả năng tiếp cận nơi mát mẻ hay thậm chí là loại thuốc đang sử dụng. Việc đơn giản hóa thành một con số duy nhất chỉ khiến người dân thêm hoang mang, không giúp ích gì trong công tác phòng bệnh.

Thay vì lo lắng vì những thông tin giật gân, người dân – đặc biệt là người cao tuổi, người có bệnh nền tim mạch, huyết áp, đái tháo đường hoặc từng đột quỵ – cần tập trung vào các biện pháp thực tế và khoa học để bảo vệ sức khỏe trong thời tiết cực đoan.

Theo BSCKII Nguyễn Tiến Dũng – Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, thời tiết nắng nóng cực đoan làm tăng đáng kể nguy cơ sức khỏe, đặc biệt cho nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường và đặc biệt là người có tiền sử đột quỵ.

Lý do bởi, nắng nóng khiến cơ thể mất nước và điện giải. Mất nước làm tăng độ nhớt của máu, giảm thể tích tuần hoàn, khiến tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông - nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Ngoài ra, nắng nóng khiến cơ thể phải làm việc nhiều hơn để hạ nhiệt như: toát mồ hôi, giãn mạch máu ngoại vi... gây áp lực lớn lên hệ tim mạch vốn đã tổn thương sau đột quỵ hoặc đang bị suy yếu do các bệnh nền khác. Điều này có thể dẫn đến cơn đau tim, suy tim, hoặc tăng huyết áp đột ngột - yếu tố nguy cơ cao gây đột quỵ tái phát.

Người cao tuổi và người có hệ thần kinh đã bị tổn thương (sau đột quỵ) thường khó điều chỉnh thân nhiệt hiệu quả trước sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, dễ dẫn đến kiệt sức vì nóng hoặc sốc nhiệt - một tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng.

Một số loại thuốc thường dùng sau đột quỵ hoặc cho bệnh tim mạch (như thuốc lợi tiểu, một số thuốc huyết áp) có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước hoặc cản trở khả năng thích ứng với nhiệt của cơ thể. Trong khi đó, nhiệt độ cao có thể làm trầm trọng thêm các quá trình viêm và stress oxy hóa trong cơ thể, vốn là những yếu tố liên quan đến tổn thương mạch máu và nguy cơ đột quỵ.

Để phòng ngừa, người có bệnh nền và người từng đột quỵ cần uống đủ nước: uống nước thường xuyên, ngay cả khi chưa thấy khát. Ưu tiên các loại nước như nước lọc, nước điện giải, hạn chế nước ngọt, cà phê, rượu bia (vì gây mất nước). Mang theo nước khi ra ngoài và theo dõi màu sắc nước tiểu (nước tiểu vàng sậm là dấu hiệu mất nước).

Bên cạnh đó, nên hạn chế ra ngoài đường, đặc biệt trong khoảng 10h sáng đến 4h chiều (thời điểm nắng gắt nhất). Nếu phải ra ngoài, luôn đội mũ rộng vành, đeo kính râm, mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, sáng màu, sử dụng kem chống nắng.

Làm mát cơ thể, nhà cửa bằng cách sử dụng quạt, điều hòa. Tắm nước mát hoặc lau người bằng khăn ẩm. Đóng rèm cửa hướng nắng. Sử dụng máy phun sương, đặt chậu nước trong nhà để tăng độ ẩm.

Ăn nhẹ, nhiều rau xanh, trái cây mọng nước (dưa hấu, cam, bưởi...). Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt và tránh ăn quá no.

Theo dõi sức khỏe bằng cách đo huyết áp thường xuyên hơn theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, uống thuốc đúng giờ, đủ liều. Không tự ý ngưng hoặc thay đổi thuốc.

Bên cạnh đó, người sống một mình, đặc biệt là người già, nên duy trì liên lạc thường xuyên với người thân hoặc hàng xóm. Việc có người quan tâm, theo dõi tình trạng sức khỏe hằng ngày có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm.

Nếu thấy ai đó có biểu hiện thân nhiệt tăng cao đột ngột, da đỏ bừng nhưng khô (không ra mồ hôi), mạch đập nhanh, kèm theo lú lẫn, mất ý thức hay co giật, cần ngay lập tức đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất - đây là dấu hiệu sốc nhiệt, một tình trạng cấp cứu có thể tử vong nếu không xử trí kịp thời.

"Báo động đỏ" toàn viện cứu sống thanh niên 20 tuổi ngừng tim khi tập gym