Kỳ 3: Nền tư pháp hiện đại trong kỷ nguyên số

Cán bộ tư pháp – hộ tịch xã Tiến Xuân, huyện Thạch Thất giải quyết thủ tục hành chính tại bộ phận một cửa. Ảnh: Công Phương

CĐS trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật

Đại hội XIII của Đảng đã xác định rõ CĐS là một trong ba trụ cột quan trọng của quá trình phát triển đất nước: Chính phủ số-Kinh tế số-Xã hội số. Trong đó, ngành tư pháp được định hướng phát triển theo hướng chuyên nghiệp, công khai, minh bạch và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số.

Tinh thần này tiếp tục được cụ thể hóa qua hàng loạt văn kiện quan trọng như: Nghị quyết số 52-NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; Nghị quyết 27-NQ/TW về xây dựng Nhà nước pháp quyền, cùng Chương trình CĐS Quốc gia đến năm 2025, định hướng đến 2030 (Quyết định 749/QĐ-TTg).

Nhân dịp kỷ niệm 79 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài viết rất quan trọng về CĐS với tựa đề "CĐS - động lực quan trọng phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất đưa đất nước bước vào Kỷ nguyên mới". Với tinh thần đó, Nghị quyết 66 đề ra nhiệm vụ: tăng cường CĐS, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Theo đó, ưu tiên nguồn lực xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo phục vụ đổi mới, hiện đại hoá công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm "đúng, đủ, sạch, sống", liên thông, dễ khai thác, dễ sử dụng, an toàn thông tin và bí mật Nhà nước. Bố trí kịp thời, đủ kinh phí để xây dựng, triển khai ngay Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật và Đề án ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng, kiểm tra và rà soát văn bản quy phạm pháp luật...

Nói về Nghị định 66, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, đây là dấu mốc rất quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển đối với Bộ, ngành Tư pháp. Thời gian triển khai xây dựng các Nghị quyết rất nhanh với tinh thần rất quyết liệt và Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước rất quan tâm đến công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật cũng như đều khẳng định phải xác định đây là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế, phục vụ yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Thực hiện các chủ trương trên, mới đây, Bộ trưởng Bộ Tư pháp vừa ký Quyết định số 1612/QĐ-BTP ban hành Chương trình hành động của Bộ Tư pháp thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 197/2025/QH15 ngày 17/5/2025 của Quốc hội, Nghị quyết số 140/NQ-CP ngày 17/5/2025 của Chính phủ. Chương trình xác định 7 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó nhiệm vụ thứ 6 Bộ tiếp tục chỉ đạo tăng cường CĐS, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Cụ thể những nhiệm vụ trên, Bộ Tư pháp đang tiến hành thử nghiệm Hệ thống thông tin tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ Tư pháp, từ ngày 10/5/2025. Tiếp đó, sáng 31/5/2025, Cổng Pháp luật Quốc gia chính thức khai trương. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh khẳng định việc xây dựng Cổng Pháp luật Quốc gia nhằm cụ thể hóa các mục tiêu của Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về việc đưa công tác xây dựng và thi hành pháp luật trở thành “đột phá của đột phá” trong quá trình hoàn thiện thể chế phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Cổng Pháp luật Quốc gia khai trương nhằm cụ thể hoá các mục tiêu của Nghị quyết 66. Ảnh chụp màn hình

Giúp ngành tư pháp chuyển mình

Nói về Nghị quyết 66, TS Trần Văn Duy - Phó Chánh Văn phòng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp cho rằng, Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị là cơ sở chính trị - pháp lý quan trọng, đặt ra định hướng đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động xây dựng pháp luật. Trong đó, nội dung mang tính đột phá là: Nhà nước đầu tư hiện đại hóa hạ tầng kỹ thuật, có chính sách đặc thù cho đội ngũ cán bộ pháp luật và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, dữ liệu số trong lập pháp.

Nghị quyết yêu cầu xây dựng hệ thống pháp luật hiện đại dựa trên nền tảng số, thông qua việc đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật như cơ sở dữ liệu pháp lý, hệ thống tương tác công dân trong góp ý luật và công cụ đánh giá tác động chính sách. Đây là bước chuyển từ làm luật thủ công sang quy trình số hóa, minh bạch, hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, việc có chính sách vượt trội cho đội ngũ cán bộ làm công tác pháp luật thể hiện quan điểm đầu tư vào con người là trung tâm của cải cách. Điều này phù hợp với yêu cầu nâng cao tính chuyên nghiệp, tính phản biện và đạo đức công vụ trong hoạt động xây dựng pháp luật.

Nghị quyết số 140/NQ-CP của Chính phủ tiếp tục cụ thể hóa các định hướng từ Nghị quyết số 66, nhấn mạnh nhiệm vụ đầu tư nguồn lực, cải tiến thể chế, hoàn thiện quy trình lập pháp và tăng cường phối hợp liên ngành. Tóm lại, hai Nghị quyết này đã tạo ra khuôn khổ chính sách rõ ràng để đẩy mạnh đầu tư trong lĩnh vực xây dựng pháp luật - cả về hạ tầng, nhân lực và công nghệ - hướng đến một hệ thống pháp luật hiện đại, hiệu lực, hiệu quả.

Cùng với kỳ vọng vào Nghị quyết 66, những năm qua, nhiều địa phương đã chủ động đi đầu trong CĐS như Hà Nội với những ứng dụng Công dân Thủ đô số - iHanoi, Ứng dụng cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trên VNeID, ứng dụng AI Chatbot, ứng dụng công nghệ thông tin trong đăng ký, quản lý hộ tịch… Sự quyết tâm và những bước tiến rõ rệt trong việc ứng dụng CĐS vào lĩnh vực tư pháp, góp phần xây dựng nền tư pháp hiện đại, minh bạch và hiệu quả của các địa phương trên toàn quốc một lần nữa minh chứng cho quan điểm của Nghị quyết 66 về một hệ thống pháp luật được thực hiện nghiêm minh, nhất quán, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân; thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của mọi chủ thể trong xã hội.

Bà Nguyễn Thị Nguyệt - Giám đốc một DN tại Hà Nội, chia sẻ sự phấn khởi khi sắp tới người dân, DN có thể dễ dàng phản ánh trực tiếp qua ứng dụng điện thoại hoặc máy tính, thay vì phải gửi văn bản hay đến cơ quan chức năng. Chị kỳ vọng hệ thống này sẽ giúp xác định rõ trách nhiệm từng đơn vị, tránh đùn đẩy, đồng thời hỗ trợ người dân, DN được giải đáp, xử lý nhanh các “điểm nghẽn” trong thi hành pháp luật.

(Còn nữa)

	Kỳ 1: Để không còn những "vết sẹo" mang tên AIC, Việt Á
	Kỳ 2: Con đường từ Nghị quyết đến ý thức tuân thủ pháp luật