Nguy cơ ngộ độc thực phẩm từ nấm độc, quả rừng: cần nâng cao cảnh giác

Hình ảnh loại nấm mà bệnh nhân đã hái về ăn. Ảnh: bệnh nhân cung cấp

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), thời gian gần đây, tại một số địa phương, đặc biệt là khu vực miền núi phía Bắc, Miền Trung, Tây Nguyên và một số tỉnh ven biển xảy ra các vụ ngộ độc do ăn động, thực vật có chứa độc tố tự nhiên (như nấm độc, côn trùng độc, quả rừng, cây rừng, cóc, so biển, cá nóc…), trong đó đã có những trường hợp tử vong.

Để bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên trong thời gian tới, Cục An toàn thực phẩm đã ban hành công văn số 506/ATTP-NĐTT đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị chức năng tăng cường giám sát, triển khai các giải pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trong thu hái, đánh bắt, tiêu dùng sản phẩm nông, lâm, thủy sản, sử dụng các loại nấm, cây, củ quả rừng tự nhiên…

Cùng đó, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục thường xuyên, liên tục kiến thức an toàn thực phẩm, các biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm và phòng chống ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên cho cộng đồng (sử dụng tiếng dân tộc đối với vùng đồng bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa), đặc biệt khuyến cáo người dân tuyệt đối không thu hái, đánh bắt, kinh doanh, sử dụng các động, thực vật lạ, có nguy cơ gây ngộ độc như nấm rừng, cây củ, quả rừng lạ, côn trùng lạ... Chú ý hướng dẫn biện pháp chế biến đảm bảo an toàn đối với các sản phẩm mang tính truyền thống hoặc tập quán của địa phương.

Bên cạnh đó chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn chuẩn bị sẵn sàng các phương án, lực lượng thường trực, phương tiện, vật tư, hóa chất để kịp thời khắc phục, giảm thiểu ảnh hưởng khi có ngộ độc xảy ra.

Cục An toàn thực phẩm cũng đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các đơn vị chức năng có liên quan tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế về bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm và bệnh truyền qua thực phẩm trên địa bàn năm 2025.

Cục An toàn thực phẩm đã đưa ra các dấu hiệu nhận diện nấm độc.

Với loại nấm có đủ: mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc thường là nấm độc. Bên trong thân cây nấm mầu hồng nhạt, mũ nấm mầu đỏ có vẩy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm là nấm độc. Bộ phận độc nằm trong toàn bộ thể quả nấm (mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc nấm), độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng của nấm, trong môi trường đất đai, khí hậu.

Nấm độc thường có màu sặc sỡ. Trên thực tế có những loại nấm cực độc như nấm tán trắng có bề ngoài màu trắng sữa nên nhiều người dễ nhầm lẫn với các loại nấm ăn được. Vì thế để phân biệt nấm độc tán trắng với các loại nấm trắng ăn được không đơn giản ngay cả với các nhân viên y tế cũng như người giàu kinh nghiệm.

Nấm bị sâu bọ ăn là nấm không độc. Thực tế, các loài nấm độc đều bị kiến, sâu bọ, ốc sên ăn. Người dân nên thử cho động vật (gà, chó, chuột,...) ăn trước nếu sau 1 – 2 giờ động vật không chết hoặc không bị ngộ độc là nấm không độc. Điều này chỉ đúng đối với một số loài nấm tác dụng nhanh.

Đối với các loài nấm gây chết người thường có tác dụng chậm (12 – 24 giờ mới có triệu chứng đầu tiên) nên không thể nhận biết ngay và động vật chỉ chết sau ăn nấm 4 –5 ngày.

Nên thử nấm bằng đũa, thìa, dây chuyền,... làm bằng bạc nếu thấy đổi màu xám đen thì là nấm độc. Điều này hoàn toàn sai. Các loại độc tố của nấm không tác dụng đối với bạc nên không gây đổi màu.

Theo Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, vào mùa Xuân và đầu mùa Hè là thời điểm thường xảy ra các vụ ngộ độc do người dân sử dụng thực phẩm chứa độc tố tự nhiên (nấm độc, hoa quả rừng, cây rừng...). Thậm chí, nhiều trường hợp tử vong, hoặc để lại di chứng nặng nề.

Mới đây, trên địa bàn xã Trung Lý, huyện Mường Lát, Thanh Hóa đã xảy ra vụ việc hai vợ chồng tử vong do ăn nấm độc hái trong rừng. Trước đó, ông L.V.T (57 tuổi) và vợ H.T.H (54 tuổi, trú tại bản Co Cài, xã Trung Lý) đi rừng chặt chuối cho lợn và hái nấm loại nhỏ, có màu trắng về nấu canh ăn.

Sau đó, vợ chồng ông T bị nôn nhiều, được cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát. Nhận định tình hình hai bệnh nhân T và H ngộ độc nặng nên các bác sĩ chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thanh Hoá rồi chuyển ra Bệnh viện Bạch Mai điều trị tiếp. Tuy nhiên, do bị nhiễm độc nặng, vợ chồng ông T đã tử vong.

	Đảm bảo an toàn thực phẩm khi thời tiết giao mùa
	Bé 3 tuổi thoát nguy hiểm sau khi nuốt nhầm thuốc diệt chuột nhờ cấp cứu kịp thời