Quỹ đầu tư mạo hiểm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển

Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc. Ảnh: N.M

Cần thiết thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm

Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN), hiện nay Việt Nam có hơn 200 quỹ đầu tư mạo hiểm đang hoạt động, phần lớn trong số đó là các quỹ tư nhân có vốn nước ngoài, tập trung vào các startup công nghệ. Chỉ có khoảng 30 quỹ được đăng ký thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam. Các quỹ này chủ yếu đầu tư vào các startup trong lĩnh vực công nghệ thông tin, fintech, giáo dục, y tế và thương mại điện tử. Đặc điểm chung là đầu tư vào các giai đoạn sớm (pre-seed, seed) với mỗi khoản đầu tư từ vài trăm nghìn đến vài triệu đô la Mỹ.

Tuy nhiên, hoạt động đầu tư mạo hiểm vào KHCN và đổi mới sáng tạo (ĐMST) tại Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức như: quy định pháp lý về đầu tư mạo hiểm có nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước chưa cụ thể, đặc biệt về mô hình hoạt động của quỹ đầu tư mạo hiểm; khó khăn trong việc thu hút các startup tiếp nhận nguồn đầu tư trong nước khi mà các cơ chế tiếp cận vốn từ ngân hàng, quỹ đầu tư trong nước còn rất phức tạp, khó khăn, chưa tiếp cận theo nguyên tắc thị trường, chấp nhận khả năng rủi ro, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả; sự thiếu liên kết giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, viện nghiên cứu, trường đại học và khu vực tư nhân để nguồn vốn đầu tư cho KHCN&ĐMST của Nhà nước có thể phát huy hiệu quả nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của TP Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung.

Hà Nội là trung tâm về KHCN và ĐMST của cả nước, với chỉ số ĐMST cấp địa phương (PII) dẫn đầu năm 2023-2024. Tuy nhiên, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo thiếu nguồn vốn mạo hiểm, nguồn vốn đầu tư và hỗ trợ phi tài chính để phát triển các DN công nghệ cao, DN ĐMST trong các lĩnh vực trọng điểm: công nghệ số, công nghệ thông tin và truyền thông, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ chế tạo - tự động hóa, công nghệ môi trường, giảm phát thải các-bon, ứng phó biến đổi khí hậu, và các lĩnh vực khác do HĐND TP quyết định.

Các DN khởi nghiệp sáng tạo gặp khó khăn trong tiếp cận vốn giai đoạn sớm (seeding) và tăng trưởng (Series A/B), cũng như thiếu kết nối quốc tế và cố vấn chuyên môn, hạn chế khả năng thương mại hóa sản phẩm. Để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số (10% trở lên) vào năm 2030, Hà Nội cần xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST mạnh mẽ, với Quỹ đầu tư mạo hiểm đóng vai trò trung tâm, kết nối vốn, nhân tài và công nghệ.

Trên cơ sở đó, việc thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm có yếu tố Nhà nước tại TP Hà Nội là cần thiết nhằm cung cấp nguồn vốn chiến lược và hỗ trợ phi tài chính (đào tạo, cố vấn, kết nối trong nước và quốc tế, tiếp cận thị trường), giúp các DN công nghệ cao, DN KHCN, DN khởi nghiệp sáng tạo trong các lĩnh vực trọng điểm về KHCN của Thủ đô nhằm hỗ trợ, thúc đẩy ĐMST và thương mại hóa sản phẩm KHCN và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế hai con số.

Thúc đẩy hình thành, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST, kết nối các thành phần: trường đại học, viện nghiên cứu, nhà đầu tư, các DN khởi nghiệp sáng tạo và đối tác quốc tế, đặc biệt tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của TP Hà Nội. Tạo “vốn mồi” từ ngân sách TP Hà Nội để huy động các nguồn vốn xã hội hợp pháp khác theo quy định của pháp luật nhằm mục tiêu đầu tư, hỗ trợ các DN công nghệ cao, DN khởi nghiệp sáng tạo, dự án ươm tạo công nghệ, chuyển đổi số có tầm quan trọng đến phát triển kinh tế - xã hội của TP Hà Nội.

Hợp tác đầu tư kinh doanh giữa Nhà nước và khu vực tư nhân

Quỹ đầu tư mạo hiểm TP Hà Nội là quỹ do UBND TP Hà Nội thành lập và hoạt động theo mô hình hợp tác đầu tư kinh doanh giữa Nhà nước và khu vực tư nhân (hợp đồng hợp tác kinh doanh – BCC). Quỹ được cấp vốn điều lệ từ ngân sách địa phương, được nhận tài trợ, huy động các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật nhằm mục tiêu đầu tư, hỗ trợ các dự án khởi nghiệp có tiềm năng, sáng tạo, ươm tạo công nghệ và chuyển đổi số, áp dụng công nghệ mới trong các lĩnh vực trọng điểm về KHCN của Thủ đô nhằm hỗ trợ, thúc đẩy ĐMST và thương mại hóa sản phẩm KHCN. Quỹ hoạt động theo nguyên tắc thị trường, chấp nhận khả năng rủi ro, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, chống thất thoát, lãng phí vốn.

Thời gian dự kiến thí điểm thành lập quỹ là 10 năm kể từ ngày cấp thẩm quyền phê duyệt quyết định thành lập; sau 5 năm đầu đánh giá sơ kết quả thực hiện đề án, 10 năm đánh giá tổng kết thí điểm thành lập quỹ trình HĐND TP quyết định tiếp tục hay chấm dứt hoạt động của quỹ.

Cơ cấu tổ chức của quỹ gồm: đại hội nhà đầu tư; hội đồng quản lý quỹ; công ty quản lý quỹ. Quỹ đầu tư mạo hiểm TP do ngân sách TP và tối đa 6 nhà đầu tư tư nhân góp vốn thành lập trên hợp đồng hợp tác đầu tư . Đại hội nhà đầu tư gồm tất cả các nhà đầu tư góp vốn vào Quỹ đầu tư mạo hiểm TP, thực hiện quyền hạn theo quy định của pháp luật và điều lệ quỹ, tương ứng với tỷ lệ vốn góp của từng nhà đầu tư. Đại hội nhà đầu tư có nhiệm vụ và quyền hạn: thông qua điều lệ của Quỹ đầu tư mạo hiểm TP; quyết định việc góp vốn, thoái vốn của nhà đầu tư tham gia quỹ; thực hiện quyền hạn theo quy định của pháp luật và điều lệ quỹ, tương ứng với tỷ lệ vốn góp của từng nhà đầu tư; đề xuất tăng hoặc giảm vốn điều lệ của quỹ; bầu, giới thiệu thành viên tham gia hội đồng quản lý quỹ; thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của điều lệ quỹ.

Vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm TP được hình thành từ vốn góp từ ngân sách TP Hà Nội và các nhà đầu tư (tối đa 6 nhà đầu tư) theo thỏa thuận tại điều lệ quỹ và hợp đồng hợp tác đầu tư. Các nhà đầu tư được chọn lựa theo các tiêu chí: phần vốn góp từ ngân sách Nhà nước đóng góp vào vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm của TP do HĐND TP quyết định; các nhà đầu tư là tổ chức hoặc cá nhân trong và ngoài nước đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật và điều lệ quỹ; mức vốn góp tối thiểu và cơ chế góp vốn của từng nhà đầu tư được quy định cụ thể trong điều lệ quỹ; quỹ có thể tiếp nhận các khoản tài trợ, viện trợ và các nguồn vốn hợp pháp khác theo quyết định của đại hội nhà đầu tư và phù hợp với quy định của pháp luật; lợi nhuận từ hoạt động đầu tư của quỹ sau khi trừ đi các chi phí quản lý sẽ được tái đầu tư, quay vòng vốn theo quy định của điều lệ quỹ.

Quỹ đầu tư mạo hiểm TP được bố trí vốn điều lệ từ ngân sách TP, vốn góp từ các nhà đầu tư, được nhận tài trợ, huy động các nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Nguồn vốn điều lệ ban đầu được bố trí từ ngân sách TP là 600 tỷ đồng.

	Mô hình tăng trưởng nào phù hợp với Việt Nam?
	Luật Thủ đô 2024: bệ phóng để Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo
	Luật Thủ đô 2024: chính sách đột phá nhằm phát triển khoa học, công nghệ