Quy định khi sang đường, người đi bộ cần biết

Cảnh sát giao thông Hà Nội giúp đỡ người đi bộ qua đường. Ảnh: Phạm Hùng

Không bắt buộc vẫy tay nếu đi trên vạch

Từ đầu năm 2025, khi Nghị định 168/2024/NĐ-CP "quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự an toàn giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe" (Nghị định 168) đã được áp dụng. Nhiều thông tin trên mạng xã hội, diễn đàn chia sẻ thông tin về việc bị phạt tiền nếu không giơ tay làm tín hiệu khi sang đường. Tuy nhiên, theo quy định, không phải lúc nào người đi bộ cũng bắt buộc phải vẫy tay khi sang đường. Chị Nguyễn Thị Huệ (ở huyện Thanh Trì, Hà Nội) cho biết: “Tôi thường xuyên đi bộ qua đường đúng vạch kẻ và tuân thủ đèn tín hiệu. Nay lại nghe nói, phải vẫy tay xin đường mới không bị phạt, tôi thấy khó hiểu”.

Trả lời câu hỏi này, luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, quy định xin đường bằng tay là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, khi nào người đi bộ cần ra tín hiệu bằng tay? Luật sư Đinh Thị Nguyên giải thích: căn cứ điểm b khoản 1 Điều 30, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 quy định, người đi bộ phải tuân thủ nguyên tắc sau đây: người đi bộ chỉ được qua đường ở những nơi có đèn tín hiệu, có vạch kẻ đường hoặc có cầu vượt, hầm dành cho người đi bộ và phải tuân thủ tín hiệu chỉ dẫn, báo hiệu đường bộ.

Trường hợp không có đèn tín hiệu, vạch kẻ đường, cầu vượt, hầm dành cho người đi bộ thì phải quan sát các xe đang đi tới, chỉ qua đường khi bảo đảm an toàn, khi qua đường phải có tín hiệu bằng tay.

Cụ thể, những nơi có đèn tín hiệu, có vạch kẻ đường hoặc có cầu vượt, hầm dành cho người đi bộ thì người đi bộ qua đường chỉ cần tuân thủ tín hiệu chỉ dẫn, báo hiệu đường bộ mà không bắt buộc phải có tín hiệu bằng tay. Như vậy, không bắt buộc mọi trường hợp đi bộ sang đường đều phải có tín hiệu bằng tay.

Chuyên gia pháp lý cũng viện dẫn, tại điểm a khoản 1 Điều 10 của Nghị định 168/2024/NĐ - CP nêu rõ, trường hợp di chuyển qua các đoạn đường không có vạch kẻ và không thực hiện động tác giơ tay báo hiệu, người đi bộ có thể bị phạt 150.000 - 250.000 đồng. Điều này nhằm đảm bảo việc đi lại thuận tiện hơn, tăng tính an toàn cho cả người điều khiển phương tiện và người đi bộ.

Phạt tiền từ 400.000 tới 600.000 đồng đối với người đi bộ thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây: đi vào đường cao tốc (trừ người phục vụ việc quản lý, bảo trì đường cao tốc); mang, vác vật cồng kềnh gây cản trở giao thông; đu, bám vào phương tiện giao thông đang chạy.

Như vậy, so với Luật Giao thông đường bộ năm 2008 và Nghị định 100/NĐ-CP, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 và Nghị định 168 đã bổ sung quy định xử phạt với lỗi “đi qua đường không có tín hiệu bằng tay theo quy định”. Đồng thời cũng tăng mức phạt với lỗi “đi qua đường không đúng nơi quy định”. Trước đây, lỗi này bị phạt tiền từ 60.000 -100.000 đồng.

Vẫy tay thế nào cho đúng và tại sao nên vẫy tay?

Tại các quốc gia trên thế giới cũng không bắt buộc người đi bộ vẫy tay khi di chuyển sang đường ở các giao lộ có đèn tín hiệu và vạch kẻ đường. Việc di chuyển qua đường ở nơi không có vạch gần như không xảy ra tại các nước có văn hóa đi bộ. Khi các phương tiện thường xuyên di chuyển ở tốc độ cao, các đoạn giao lộ trở thành nguy hiểm khổng lồ cho người đi bộ nếu không di chuyển đúng nơi quy định. Nếu chọn qua đường ở nơi không có vạch kẻ theo quy định, người đi bộ có thể bị phạt hành chính. Ví dụ tại bang Seattle (Mỹ), người đi bộ sẽ bị phạt 56 USD nếu di chuyển sang đường ở nơi không có vạch kẻ, hay còn gọi là "jaywalking".

Tuy nhiên, ở Việt Nam, tình trạng di chuyển ở các khu vực không có vạch kẻ đường vẫn xuất hiện do đặc điểm đường phố khác biệt. Người đi bộ băng qua đường gần như ở khắp mọi nơi, dù có đèn và vạch kẻ đường hay không. Điều này khiến người điều khiển phương tiện gặp khó khăn khi lưu thông, dễ xảy ra các tình huống bất ngờ nếu người đi bộ sang đường. Việc vẫy tay khi qua đường là giải pháp hợp lý nhằm báo hiệu cho người lái, tránh các tai nạn có thể xảy ra.

Tuy nhiên, Nghị định 168/2024/NĐ - CP không nêu rõ việc vẫy tay thế nào cho đúng khi sang đường. Hành động giơ tay chỉ nhằm báo hiệu về việc qua đường. Ở các nước trên thế giới cũng chưa có quy định nào về việc vẫy tay thế nào cho đúng. Vì vậy, người đi bộ chỉ cần vẫy tay theo ý thích, miễn bảo đảm an toàn và đưa ra ra thông tin muốn qua đường cho các xe lưu thông là được.

Ngoài ra, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 cũng quy định, người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại để bảo đảm an toàn trong các trường hợp: tại nơi có vạch kẻ đường hoặc báo hiệu khác dành cho người đi bộ hoặc tại nơi mà người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật đang qua đường; có báo hiệu cảnh báo nguy hiểm hoặc có chướng ngại vật trên đường; chuyển hướng xe chạy hoặc tầm nhìn bị hạn chế; nơi đường bộ giao nhau cùng mức với đường bộ, đường bộ giao nhau cùng mức với đường sắt, đường hẹp, đường vòng, đường quanh co, đường đèo, dốc; nơi cầu, cống hẹp, đập tràn, đường ngầm, hầm chui, hầm đường bộ;

Khu vực có trường học, bệnh viện, bến xe, công trình công cộng tập trung đông người; khu vực đông dân cư, chợ; khu vực đang thi công trên đường bộ, hiện trường vụ tai nạn giao thông đường bộ; có vật nuôi đi trên đường hoặc chăn thả ở ven đường; tránh xe đi ngược chiều hoặc khi cho xe đi phía sau vượt; khi có tín hiệu xin đường, tín hiệu khẩn cấp của xe đi cùng chiều phía trước; điểm dừng xe, đỗ xe trên đường bộ có khách đang lên, xuống xe; gặp xe vận chuyển hàng siêu trường, siêu trọng, hàng hóa nguy hiểm; đoàn người đi bộ; gặp xe ưu tiên; điều kiện trời mưa, gió, sương, khói, bụi, mặt đường trơn trượt, lầy lội, có nhiều đất đá, vật liệu rơi vãi ảnh hưởng đến an toàn giao thông đường bộ; khu vực đang tổ chức kiểm soát giao thông đường bộ.

Nhìn chung, câu chuyện vẫy tay khi sang đường như một phép lịch sự của người đi bộ đối với các phương tiện tham gia giao thông. Vẫy tay báo hiệu khi sang đường có thể giúp tăng cường sự an toàn, không chỉ cho bản thân bạn mà còn cho cả những người tham gia giao thông khác.

	Cho thuê vỉa hè vẫn cần không gian cho người đi bộ
	Tình huống pháp lý khi ô tô đâm tử vong người đi bộ trên đường cao tốc