Báo chí Thủ đô trên hành trình chuyển đổi số và phát triển kinh tế báo chí

Sự kiện 08:52 | 17/06/2025

Từ những tòa soạn in giữa phố cổ đến phòng thu số hóa đa nền tảng, báo chí Thủ đô đang chuyển mình mạnh mẽ. Nhưng để đi đến tương lai, không chỉ cần công nghệ, mà cần cả cơ chế, tài chính và bản lĩnh nghề nghiệp.

Báo chí Thủ đô trên hành trình chuyển đổi số và phát triển kinh tế báo chí

Mô hình toà soạn hội tụ tích hợp cả báo in và báo điện tử tại báo Kinh tế & Đô thị.

Động lực đổi mới

Khi thế giới bước vào kỷ nguyên dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, báo chí toàn cầu đã phải thay đổi mạnh mẽ từ cách làm nội dung, phân phối thông tin, đến mô hình kinh doanh. Với những cơ quan báo chí tại Hà Nội trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của cả nước, chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là con đường sống còn.

Ở góc độ hệ thống, Hà Nội hiện có nhiều cơ quan báo chí trực thuộc thành phố, trong đó có những tờ báo lâu đời như Hà Nội Mới, Lao Động Thủ đô, Phụ nữ Thủ đô, và các tờ báo năng động, hiện đại như Kinh tế & Đô thị. Dưới áp lực giảm phát hành, cạnh tranh từ mạng xã hội và sự thay đổi thị hiếu độc giả, nhiều cơ quan đã chủ động chuyển mình.

Ông Nguyễn Thành Lợi – Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị chia sẻ: “Chuyển đổi số không chỉ là số hóa nội dung hay xây dựng website đẹp. Đó là quá trình tái định hình toàn bộ cách làm báo từ quy trình sản xuất, tổ chức tòa soạn, phân phối nội dung đến mô hình thu hút độc giả. Tòa soạn giờ không chỉ là nơi viết bài, mà còn là studio, trung tâm phân tích dữ liệu và sản xuất đa nền tảng.”

Tại Báo Kinh tế & Đô thị, đội ngũ làm báo được tổ chức thành các khối nội dung bao gồm biên tập viên, phóng viên, dựng hình và kỹ thuật viên nhằm sản xuất tin, video, podcast, infographic theo nhiều định dạng. Hệ sinh thái của Báo Kinh tế & Đô thị đa dạng và phong phú với 9 ấn phẩm nội dung, kênh YouTube, TikTok, Instagrams, Facebook… nhằm mục đích phục vụ đa nền tảng, đa dạng độc giả và người dùng từ đa dạng độ tuổi.

Bài báo không còn đơn thuần là văn bản, mà có thể là một gói thông tin tích hợp. Trong khi đó, Báo Hà Nội Mới đang tích cực thử nghiệm nhiều sản phẩm số, đẩy mạnh eMagazine và xây dựng giao diện thân thiện với thiết bị di động. Báo Lao Động Thủ đô đầu tư mạnh vào hệ thống phân phối nội dung trên các nền tảng như Facebook, YouTube, TikTok, hướng tới thế hệ độc giả trẻ.

Không chỉ là công nghệ mà là tư duy làm báo mới

Dù công nghệ là nền tảng, nhưng sự thay đổi sâu xa hơn lại đến từ tư duy nghề nghiệp. Những người làm báo Thủ đô ngày nay không chỉ cần biết viết, mà còn phải hiểu cách kể chuyện qua hình ảnh, âm thanh, đồ họa, thậm chí cả dữ liệu.

Theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị chia sẻ: chuyển đổi số là xu thế tất yếu và cũng khá khó khăn trong tổ chức thực hiện đối với các cơ quan báo chí.

“Theo chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” thì 100% cơ quan báo chí đưa nội dung lên các nền tảng số, đồng thời hoạt động vận hành theo mô hình tòa soạn hội tụ; 90% cơ quan báo chí sử dụng nền tảng phân tích xử lý dữ liệu tổng hợp tập trung, ứng dụng AI”, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi cho biết.

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, chuyển đổi số báo chí đã đặt ra những vấn đề có tác động rất lớn với các cơ quan báo chí: nguy cơ bị tấn công mạng với quy mô lớn; cạnh tranh thông tin cực kì quyết liệt bởi các ảnh hưởng do thông tin đến từ mạng xã hội như tin tức giả mạo, thiếu kiểm chứng…; xu hướng cá nhân hóa trong tiếp nhận thông tin cũng ngày càng cao; sự thay đổi vai trò vị thế của công chúng, độc giả không còn ở vị thế bị động trong tiếp nhận thông tin, mà họ hoàn toàn có thể ở vai trò chủ động khiến người làm báo phải thay đổi cách thức truyền tải thông tin.

Thời gian qua, các cơ quan báo chí tại Hà Nội đã liên tục tổ chức các lớp đào tạo nội bộ về dựng video, thu podcast, kỹ năng livestream, storytelling đa phương tiện. Bên cạnh đó, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích xu hướng đọc, gợi ý tiêu đề, kiểm tra ngữ pháp cũng đang được thử nghiệm.

Báo luôn phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, sẵn sàng tìm tòi và nghiên cứu những cái mới, cái khó để xây dựng cơ quan báo chí hiện đại, chuyên nghiệp. Về mặt nội dung, Báo không ngừng đổi mới nội dung thông tin, mở rộng chuyên trang, chuyên mục chuyên sâu về kinh tế đô thị, đồng thời mạnh dạn ứng dụng công nghệ mới. Báo Kinh tế & Đô thị đã xây dựng nền tảng số mạnh mẽ, phát triển website, ứng dụng di động, mạng xã hội để tăng cường khả năng tiếp cận và tương tác với độc giả; sử dụng trí tuệ nhân tạo, ứng dụng AI để tự động hóa một số công việc, phân tích dữ liệu, tạo ra nội dung sáng tạo; thu thập và phân tích dữ liệu lớn (Big data) để hiểu rõ hơn về hành vi của độc giả, từ đó đưa ra các chiến lược phù hợp.

“Báo Kinh tế & Đô thị bằng năng lực, trí tuệ, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới đã từng bước khẳng định là một trong những tờ báo đi đầu trong chuyển đổi số ở Việt Nam, phát triển đồng bộ các nền tảng báo điện tử, mạng xã hội, đồ họa thông tin, đa phương tiện… nhằm thích ứng với thói quen tiếp nhận thông tin mới của công chúng. Chính sự kế thừa tinh thần “gắn với cuộc sống”, “ dấn thân vì sự thật”, “ đổi mới không ngừng” đã giúp Báo Kinh tế & Đô thị xây dựng bản sắc riêng là cơ quan báo chí hiện đại, có trách nhiệm xã hội” - PGS. TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Báo Kinh tế & Đô thị khẳng định

Bài toán kinh tế báo chí và tầm nhìn mới cho Hà Nội

Một trong những thách thức lớn nhất của báo chí hiện đại là mô hình tài chính. Khi quảng cáo truyền thống suy giảm, doanh thu báo in đi xuống, nhiều cơ quan báo chí buộc phải tìm lời giải cho bài toán sống còn: làm sao để làm báo mà vẫn sống được?

Chia sẻ tại Hội báo Toàn quốc tháng 3/2024 tại TP Hồ Chí Minh, TS Nguyễn Quang Đồng – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) phân tích, các cơ quan báo chí cần chú trọng tới nguồn thu mới từ độc giả nhiều hơn. Để làm được điều này, báo chí phải hiểu được hành vi xem tin tức của độc giả và sản xuất những nội dung phục vụ đúng nhu cầu đó, chú trọng đưa ra những nội dung phân tích chuyên sâu thay vì chạy theo số lượng tin bài.

Ngoài ra, trước xu hướng độc giả cập nhật tin tức trên mạng xã hội ngày càng phổ biến, các cơ quan báo chí cần đa dạng hóa cách tiếp cận độc giả trên các nền tảng này. Nếu báo chí không làm tốt vai trò hiện diện trên mạng xã hội sẽ không tạo đột phá, sự cạnh tranh về mặt nguồn thu.

Tại Hà Nội, một số tờ báo đã thử nghiệm các mô hình đa nguồn thu như hợp tác truyền thông chính sách với doanh nghiệp, đặt hàng nội dung chuyên sâu, sản phẩm truyền thông dịch vụ, chuyên trang liên kết vùng, thậm chí thử nghiệm bản tin số hóa có đăng ký thu phí tự nguyện…

Tuy nhiên, để báo chí Thủ đô phát triển bền vững, rất cần một chính sách đặc thù từ phía thành phố. Việc hỗ trợ ngân sách đầu tư công nghệ, đặt hàng nội dung chiến lược, hay tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn đầu tư đổi mới sáng tạo sẽ giúp các tòa soạn phát triển đúng hướng.

Về các khuyến nghị chính sách để hỗ trợ phát triển kinh tế báo chí Việt Nam, TS Nguyễn Quang Đông đề xuất những giải pháp trong ngắn hạn và dài hạn. Về ngắn hạn, ông kiến nghị các bộ liên quan đề xuất cơ chế giảm thuế cho các sản phẩm báo chí và các cơ quan báo chí để báo chí có thêm nguồn lực đầu tư cho công nghệ, nội dung. Mặt khác, cần cơ chế đơn giản hóa thủ tục và việc giải ngân đối với nguồn thu từ truyền thông chính sách. Cơ chế hậu kiểm bình luận cũng được đề xuất nhằm giảm bớt các nghĩa vụ về kiểm soát tương tác của người dùng trên các nền tảng mạng xã hội.

Về dài hạn, cần có cơ chế thúc đẩy xã hội hóa để tăng nguồn đầu tư, nhất là đầu tư năng lực công nghệ, kinh doanh cho các cơ quan báo chí. Bên cạnh đó, Bộ Thông tin và Truyền thông cần tạo các diễn đàn kết nối các nền tảng mạng xã hội với cơ quan báo chí để có sự hợp tác về nguồn thu.

Hà Nội đang trên lộ trình xây dựng Thủ đô số thành phố thông minh, hiện đại, sáng tạo. Trong bức tranh đó, báo chí số hóa chính là lực lượng đồng hành, kết nối chính sách – người dân – thị trường. Muốn vậy, báo chí Thủ đô phải được nhìn nhận như một “thành phần kinh tế – văn hóa – công nghệ” đặc biệt trong hệ sinh thái đổi mới của đô thị.

100 năm trước, báo chí cách mạng ra đời giữa khói lửa chiến tranh, với sứ mệnh cao cả là “làm cách mạng bằng ngòi bút”. Ngày nay, giữa cơn bão số hóa, báo chí Thủ đô lại tiếp tục làm cách mạng không phải bằng súng đạn, mà bằng công nghệ, sáng tạo và bản lĩnh nghề nghiệp.

Chuyển đổi số không thay đổi bản chất của báo chí mà chỉ thay đổi cách làm. Và chính sự thay đổi đó sẽ quyết định liệu báo chí có còn tồn tại trong tương lai hay không.

Hành trình phía trước còn dài, nhưng với những gì đang diễn ra trong lòng các tòa soạn báo chí Hà Nội hôm nay, có thể tin rằng báo chí Thủ đô sẽ tiếp tục đứng vững không chỉ là tiếng nói của chính quyền và nhân dân, mà còn là một trụ cột thông tin trong hành trình xây dựng Thủ đô thông minh, hiện đại và nhân văn.