Bài cuối: Tác phẩm văn học phải thực sự chạm đến trái tim công chúng

Định hướng và tiếp cận bạn đọc

Xã hội hiện đại đang đối mặt với nhiều vấn đề về văn hóa ứng xử, vai trò định hướng của nhà văn càng trở nên rõ nét. Thông qua tác phẩm, nhà văn không chỉ phản ánh hiện thực mà còn truyền tải những giá trị đạo đức, chuẩn mực hành vi mang tính giáo dục.

Nhà văn Võ Thị Xuân Hà, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Nhà văn cho biết: “Một tác phẩm thành công không chỉ dừng lại ở việc đọc, mà còn khơi gợi các cuộc thảo luận, trao đổi trong cộng đồng. Khi độc giả bắt đầu chia sẻ suy nghĩ, quan điểm về những vấn đề được đề cập trong sách, đó là lúc thông điệp của nhà văn thực sự lan tỏa và có khả năng dẫn đến những thay đổi cụ thể”.

Nhà văn Võ Thị Xuân Hà tại phố sách Hà Nội. Ảnh: NVCC

Bằng việc xây dựng những nhân vật biết lắng nghe, tôn trọng người khác và ứng xử văn minh trong các tình huống đời thường, nhà văn khơi gợi sự đồng cảm, từ đó tác động tích cực đến nhận thức của người đọc.

“Thay vì chỉ trích, nhà văn có thể tạo ra những nhân vật có lối ứng xử văn minh, tử tế, giàu lòng trắc ẩn và tinh thần trách nhiệm. Những nhân vật này không cần phải hoàn hảo, nhưng hành động và suy nghĩ của họ có thể truyền cảm hứng cho độc giả” - nhà văn Võ Thị Xuân Hà nhấn mạnh.

Trên thực tế, một tác phẩm văn học hay chưa chắc được đón nhận nếu không có chiến lược truyền thông phù hợp. Sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội và công nghệ số khiến thói quen đọc truyền thống đang dần thay đổi. Vấn đề đặt ra là, làm sao để giữ được giá trị văn chương trong khi đổi mới cách tiếp cận?

Nhà văn Bùi Ngọc Phúc được nhiều độc giả và thính giả biết đến bởi anh là tác giả của nhiều tác phẩm văn học tạo ra sức hút trên nhiều nền tảng mạng xã hội. Chia sẻ về tiếp cận bạn đọc, nhà văn Bùi Ngọc Phúc, cho biết: “Câu hỏi làm thế nào để tác phẩm văn học tiếp cận với bạn đọc không dễ có lời giải. Theo tôi, vấn đề mấu chốt không phải là in bao nhiêu cuốn sách, bởi nếu in xong bằng tiền ngân sách, chúng được đưa về các thư viện như cách làm bấy lâu, tác phẩm nhiều khi phủ một lớp bụi, còn tác giả vẫn tự hào vì tác phẩm của mình nằm trong dự án A. Các nhà văn hãy nhìn vào thực tế, trên thế giới, ngoài sách giấy, họ đã phát hành sách điện tử ebook, thậm chí là sách nói dành cho người khiếm thị. Có những tác phẩm được định dạng để đọc trên điện thoại thông minh, máy đọc sách kindle, hoặc phát hành trên kênh youtube, nhờ vậy thu hút được lượng thính giả không nhỏ. Chưa có một thống kê cụ thể, nhưng từ kinh nghiệm bản thân, tôi thấy lượng thính giả đông hơn lượng độc giả gấp trăm lần”.

Có thể thấy, tác phẩm văn học không còn là “món ăn tinh thần” tĩnh lặng qua từng trang sách mà đã trở thành sản phẩm văn hóa sống động, tham gia vào dòng chảy đời sống hàng ngày qua nhiều hình thức tiếp cận khác nhau. Tác phẩm văn học muốn tiếp cận hiệu quả với công chúng cần đáp ứng được thị hiếu đa dạng, đồng thời giữ được giá trị nội dung cốt lõi của văn chương.

Chạm đến trái tim, thay đổi hành vi

Thời gian qua, nhiều tác phẩm văn học đã và đang góp phần làm sống lại những giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời, cổ vũ cho lối sống hiện đại nhưng nhân văn. Thông qua sức mạnh ngôn từ và cảm xúc, nhà văn đã trở thành một kênh truyền thông mềm, góp phần hình thành ý thức cộng đồng và xây dựng một xã hội có ứng xử tốt đẹp hơn.

Nhà văn Bùi Ngọc Phúc với tác phẩm “Mùa đông không lạnh”. Ảnh: NVCC

Bạn đọc Ngọc Anh cho biết: “Tôi không sinh ra tại Hà Nội, nhưng Hà Nội cùng tôi lớn lên và trưởng thành. Tình yêu Hà Nội của tôi cũng lớn dần lên qua các tác phẩm văn chương viết về Hà Nội. Có lẽ, những tác phẩm nổi tiếng “Hà Nội 36 phố phường” của Thạch Lam, “Miếng ngon Hà Nội” của Vũ Bằng,... không còn xa lạ với người yêu Hà Nội. Bên cạnh đó, tôi cũng tìm đọc sáng tác của tác giả đang chứng kiến Hà Nội đổi thay từng ngày từ thời bao cấp đến ngày nay qua những tác phẩm truyện ngắn của nhà văn Bùi Ngọc Phúc, tập tản văn “Hà Nội chưa xa đã nhớ” của nhà báo Vy Anh như cách để nhìn sâu vào từng lớp trầm tích của Thủ đô, yêu từ những điều đã qua đến những hình ảnh mới mẻ của Hà Nội đang phát triển lớn mạnh”.

Từ hiểu và yêu Hà Nội, bạn Ngọc Anh đã trở thành một “đại sứ du lịch” để chia sẻ với những người bạn của mình về Hà Nội, góp phần giữ gìn và lan tỏa các giá trị văn hóa của thành phố. Trong cuộc sống hàng ngày, cứ cuối tuần bạn Ngọc Anh lại cùng con đi tham quan các di tích tại Hà Nội, khám phá ẩm thực truyền thống Hà thành. Bạn kể con nghe về những điều đã học được qua những tác phẩm văn chương về thói quen, lễ nghi, văn hóa ứng xử của người Hà Nội như: nói đủ nghe, khiêm nhường, không dùng những từ ngữ không đẹp trong giao tiếp, không chen lấn, không xả rác… “Dù còn nhỏ nhưng con cũng đã ý thức cư xử lịch sự với mọi người. Tôi tin rằng mỗi người dân Thủ đô đều là một bông hoa ngát hương của thành phố” - bạn Ngọc Anh chia sẻ.

Chia sẻ về việc các tác phẩm văn học góp phần hồi sinh thói quen văn minh thanh lịch, nhà văn Lê Minh - Quản trị viên Diễn đàn “Nhịp cầu văn chương” cho biết: “Mỗi trang sách là một hạt mầm, nếu được gieo trên mảnh đất yêu thương sẽ nở thành khu vườn người Hà Nội, nơi nhân cách được ươm trồng bằng tri thức, bằng ký ức văn hóa, bằng niềm tin vào sự tử tế. Hồi sinh hình tượng người Hà Nội, không chỉ là trở về với truyền thống, mà còn là bước về phía tương lai, nơi văn hóa không mai một, nơi từng con người biết sống đẹp giữa đời thường”.

Ở lĩnh vực thơ ca, nhà văn Đặng Thiên Sơn (Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội) cho rằng, nếu so sánh với các địa phương khác trên toàn quốc, Hà Nội vẫn là đơn vị có lực lượng thơ trẻ hùng hậu và chất lượng nhất hiện nay. Tuy các sân chơi thơ trẻ đã thu hẹp và việc xuất bản thơ gặp nhiều khó khăn nhưng chính điều này lại giúp nhận diện những cây bút có chất lượng. Theo ông, một số gương mặt tiêu biểu của thơ trẻ Hà Nội có thể kể đến Nguyễn Thị Thúy Hạnh, Lữ Mai, Du Nguyên, Nam Thi, Trần Thị Hằng, Nguyễn Thị Kim Nhung, Lý Hữu Lương,…

Nhà văn Đặng Thiên Sơn cũng đánh giá cao về nội dung và nghệ thuật của những tác phẩm thơ của các ngòi bút trẻ Hà Nội. Ông nhận định, thơ trẻ Hà Nội thể hiện sự đa dạng ở sự đổi mới thể loại, đề tài phong phú (vượt khỏi phạm vi tình yêu, quê hương), ảnh hưởng công nghệ, giao thoa văn hóa và đậm nét cá tính cá nhân.

Bên cạnh những điểm sáng, nhà văn Đặng Thiên Sơn cho rằng, thơ trẻ cũng tồn tại một số hạn chế như: thiếu chiều sâu, ngôn ngữ khó tiếp cận, đề tài còn hẹp, một số tác phẩm thiếu tính cá nhân hoặc chất lượng chưa đồng đều. Nhà văn Đặng Thiên Sơn kiến nghị, cần có môi trường sinh hoạt, sáng tác, đăng tải, tổ chức các giải thưởng thơ ca để thu hút, phát hiện và bồi dưỡng các tác giả trẻ tài năng, đồng thời tạo điều kiện kết nạp hội viên trẻ khi đủ tiêu chí để giữ gìn và phát huy dòng chảy thơ ca đương đại tại Thủ đô.

Người Hà Nội không chỉ sống trong hoài niệm, mà đang được hồi sinh trong từng việc nhỏ, một lời cảm ơn, một ánh mắt chia sẻ, một cử chỉ biết nghĩ cho người khác. Bởi văn minh không phải khẩu hiệu, mà là nền tảng của một xã hội đáng sống, một môi trường sạch sẽ, một cộng đồng biết tôn trọng lẫn nhau. Thanh lịch không phải thứ để trưng bày, mà là cách sống vừa đẹp cho mình, vừa dễ chịu cho người khác. Đặc biệt hơn, đó là biết yêu cái đẹp, thay đổi ý nghĩ, hành vi từ trong tâm hồn.

Chúng ta muốn một Hà Nội đáng tự hào, đáng sống và đáng mơ ước. Hãy bắt đầu từ chính ta ngay bây giờ! Hãy để người Hà Nội văn minh, thanh lịch không chỉ là ký ức ở những trang sách mà là hiện thực sống động, rạng rỡ, tự hào giữa đời thường.

	Bài 1: Hà Nội vẫn là mạch nguồn cảm hứng văn chương
	Bài 2: Người Hà Nội thanh lịch: lưu giữ trong trang sách, phát huy giữa đời sống hiện đại
	Bài 3: Hành trình đi tìm bản ngã và bắc cầu nối yêu thương với Hà Nội theo cách đặc biệt
	Bài 4: Vẫn còn “khoảng trống” chiều sâu văn hóa đô thị Hà Nội