Bài 2: Làm từ thiện sao cho đúng?

Hình ảnh trao quà trực tiếp cho các bệnh nhi khó khăn tại một bệnh viện. Ảnh: T.L

Khi lòng tốt vẫn chưa đủ

Thủ tướng Phạm Minh Chính từng phát biểu: “Chúng ta hãy ở bên cạnh, đặt mình vào hoàn cảnh của những người nghèo, của những số phận kém may mắn để giúp đỡ bằng tấm lòng, bằng cảm xúc của trái tim, bằng sự thấu hiểu, bằng sự trân trọng, nâng niu và cảm thông sâu sắc”. Có thể thấy, các hoạt động từ thiện xã hội ở Việt Nam hiện nay đã mang lại những giá trị vô cùng thiết thực cho cộng đồng, giúp đỡ những người gặp hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống.

Còn nhớ khi cơn siêu bão Yagi (9/2024) đổ bộ và tàn phá các tỉnh miền Bắc như: Quảng Ninh, Hải Phòng, Cao Bằng, Lào Cai, Hà Nội… gây thiệt hại về người và của. Ngay lập tức, người dân trên cả nước đã nhanh chóng đóng góp về quỹ từ thiện của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (Uỷ ban MTTQ Việt Nam) để giúp đỡ cho các gia đình nạn nhân sau bão. Không chỉ vậy, từ khắp các tỉnh, thành, không ai bảo ai nhưng hàng ngàn chuyến xe chở hàng từ thiện liên tục lên đường hướng về các vùng bị thiệt hại nặng nề do bão lũ.

Bên cạnh nỗ lực của Đảng và Nhà nước cùng nhiều tổ chức, cá nhân, các nhà hảo tâm trong và ngoài nước thì những lùm xùm từ thiện không đáng có đang làm dấy lên nhiều tâm lý e ngại, nghi ngờ về hoạt động từ thiện.

Thực tế cho thấy có nhiều hội nhóm, cá nhân, người nổi tiếng… sau khi kêu gọi quyên góp đã có cách sử dụng số tiền từ thiện không đúng như: cứu trợ sai đối tượng, chậm cứu trợ, số tiền giải ngân không đúng với số tiền quyên góp, làm để đánh bóng tên tuổi… Điều này khiến bùng nổ các cuộc tranh cãi, cộng đồng phẫn nộ vì lòng tốt bị lợi dụng, bị “lừa đảo”.

Đáng lo ngại là việc làm từ thiện theo kiểu tự phát, không minh bạch… của một số cá nhân như “con sâu làm rầu nồi canh” sẽ mang đến hệ lụy về việc mất niềm tin cho công chúng. Bởi, khi có thiên tai hoặc các trường hợp khó khăn cần giúp đỡ, cộng đồng có nhiều nghi ngờ và sẽ cân nhắc trước khi quyết định đóng góp hoặc giúp đỡ một hoàn cảnh khó khăn bất kỳ.

Làm từ thiện trên tinh thần thượng tôn pháp luật

Mặc dù không phải là câu chuyện mới khi việc trục lợi tiền từ thiện, đánh bóng tên tuổi qua các hoạt động thiện nguyện vốn dĩ bị một vài tổ chức, cá nhân lợi dụng như một “vấn nạn”. Hình ảnh những bệnh nhân chằng chịt dây chuyền, kim tiêm tại các bệnh viện luôn là những ảnh đau lòng. Chính những hình ảnh đó lại là cơ hội để cho nhiều đối tượng giả mạo thông tin kêu gọi ủng hộ để lừa đảo các nhà hảo tâm.

Một bà mẹ có con nhỏ mắc căn bệnh tan máu bẩm sinh (Thalassemia) đang điều trị tại Bệnh viện Huyết học truyền máu Trung ương chia sẻ, căn bệnh của con chị rơi vào thể hiếm, chi phí điều trị lên đến con số hàng tỷ đồng nhưng chị lại ngần ngại chia sẻ câu chuyện của mình đến với mọi người bởi những hoàn cảnh trong bệnh viện ai cũng đáng thương như nhau cả.

“Số tiền quá lớn với gia đình kể cả khi bán cả đất và nhà ở quê nhưng tôi cũng e ngại việc nhờ kêu gọi hỗ trợ từ cộng đồng mạng và các nhà hảo tâm vì sợ điều tiếng” - người mẹ này cho biết.

Thực tế, làm từ thiện chưa bao giờ là dễ. Bởi làm từ thiện không chỉ đơn thuần là đứng lên kêu gọi rồi chi hết số tiền đã kêu gọi được. Là một người làm công tác thiện nguyện nhiều năm qua, anh Vũ Minh Châu - Đội từ thiện Gierado (Hà Nội) chia sẻ, nếu không chứng kiến thực tế những hoàn cảnh khó khăn, không có tâm và không có sự kiên trì thì khó có thể kéo dài những chương trình từ thiện bởi hoạt động thiện nguyện trước hết phải xuất phát từ sự đồng cảm và thấu hiểu.

Còn để trả lời cho câu hỏi làm từ thiện như thế nào cho đúng thì phải nhìn vào hành trình, chặng đường làm từ thiện và sự lan tỏa của các chương trình thiện nguyện, bởi các cá nhân hay tổ chức, những đoàn thiện nguyện đều có cách làm khác nhau, với mục đích chung đó là chia sẻ được phần nào khó khăn đến với những hoàn cảnh kém may mắn.

Từ các vụ lùm xùm không đáng có thời gian qua, chính những người làm công tác thiện nguyện như anh Vũ Minh Châu cũng cảm thấy lo ngại bởi sự đánh đồng từ dư luận, từ xã hội khi kêu gọi hỗ trợ cho một hoàn cảnh khó khăn nào đó.

Làm thế nào để từ thiện quay lại đúng bản chất tốt đẹp vốn có, nhiều chuyên gia đã bày tỏ quan điểm, vì chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, cần thiết nên thực tế đã dẫn đến một số bất cập, hạn chế trong triển khai, làm cho một số hoạt động từ thiện bị bóp méo, lợi dụng, không đúng ý nghĩa, mục đích ban đầu. Chính vì vậy việc hoàn thiện pháp luật về từ thiện nhân đạo là vấn đề cấp thiết.

(còn nữa)

Bài 1: Những “lùm xùm” từ thiện Giải ngân chậm tiền từ thiện, sao kê hàng chục tỷ đồng chỉ bằng giấy viết tay hay như gần đây nhất hơn 16 tỷ ...